Ιερά Μητρόπολις Πισιδίας

ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ

ΕΡΩΤΗΣΗ : Γιατί ἡ ὑπερηφάνεια θεωρεῖται ἀπό τήν Ἐκκλησία ὡς ἡ χειρότερη ἁμαρτία;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ : Ἡ ὑπερηφάνεια, ἡ ἀλαζονεία καί ὁ ἐγωισμός, εἶναι ἡ ρίζα ὅλων τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ ἀνθρώπου. Αὐτή ἔκανε τούς πρωτοπλάστους στόν Παράδεισο νά παρακούσουν τήν σαφή ἐντολή τοῦ Θεοῦ, νά δεχθοῦν ὅσα τούς εἶπε ὁ Διάβολος ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, καί νά νομίσουν ὅτι, ὑπακούοντας στόν Διάβολο, θά ἔφθαναν νά γίνουν ἴσοι μέ τόν Θεό, καί νά ἔχουν τήν ἴδια ἐξουσία καί δόξα.

Ἡ ἴδια ὑπερηφάνεια, παλαιότερα, παρεκίνησε τόν Ἑωσφόρο καί ὅλα τά οὐράνια πνεύματα, πού ἀνῆκαν στό τάγμα του, ἐνῶ ἦταν Ἄγγελοι, νά ἀντιταχθοῦν στό Θεό, νά ἐπιδιώξουν νά γίνουν θεοί, μέ ἀποτέλεσμα νά ἐκπέσουν ἀπό τόν οὐρανό, καί νά μεταβληθοῦν σέ σκοτεινά πονηρά πνεύματα, πού πολεμοῦν ἀπό τότε τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ. Γράφει ὁ Ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος: "Ὁ Ἑωσφόρος καί ἀργότερα ὁ Ἀδάμ, ὄντας ὁ μέν ἕνας ἄγγελος ὁ δέ ἄνθρωπος, ὑπερηφανεύτηκαν ἔναντι τοῦ Δημιουργοῦ καί ἐπεθύμησαν νά γίνουν θεοί... ὑπερβαίνοντας τά ὅρια τῆς φύσεώς τους" (Λόγος Θεολογικός 1,357 κ.εξ.). Καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος τονίζει: "Ὄχι ἐξ αἰτίας ἄλλου πάθους, ἀλλά ἀπ´ αὐτό καί μόνο -τήν ὑπερηφάνεια- ἔπεσε ὁ σατανάς ἀπό τούς οὐρανούς" (Κλίμαξ 14,32).

Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι τεῖχος μεταξύ τοῦ ἀνθρώπου καί τοῦ Θεού. Ἔτσι ὁ ἄνθρωπος, ἀποκομμένος ἀπό τό Θεό, στερεῖται τήν εὐλογία καί τή χάρη Του. "Ὁ Θεός ὑπερηφάνοις ἀντιτάσσεται, ταπεινοῖς δέ δίδωσι χάριν" λέγει ἡ Ἁ. Γραφή (Ιακ.4,6). Εἶναι ἀποδεδειγμένο ὅτι ὁ ἄνθρωπος πού στερεῖται τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί κυριεύεται ἀπό τόν ἑωσφορικό ἐγωισμό καί τήν ὑπερηφάνεια, γίνεται ἐπικίνδυνος στό κοινωνικό περιβάλλον του καί εὔκολα πέφτει στίς χειρότερες βδελυρές πράξεις. Γι' αὐτό στίς Παροιμίες τονίζεται: "Ἀκάθαρτος παρά Θεῷ πᾶς ὑψηλοκάρδιος"(16,5).

Ἴσως οἱ ἄνθρωποι θεωροῦν ἄλλες ἁμαρτίες χειρότερες, καί δέν προσέχουν τόν ἐγωισμό καί τήν ὑπερηφάνεια. Γι' αὐτό ὁ Κύριος, μέ τήν τόσο παραστατική Παραβολή τοῦ Τελώνου καί Φαρισαίου, θέλησε νά δείξει ὅτι καί ἀπό τόν πιό σκληρό ἐκμεταλλευτή τῆς κοινωνίας, ὅπως ἦταν στήν ἐποχή ἐκείνη οἱ τελῶνες, χειρότερος ἦταν ὁ Φαρισαῖος. Δέν ἔλειπε ἀπό τόν ναό, τακτικά προσευχόταν, νήστευε, ἔκανε ἐλεημοσύνες καί ὅ,τι ἄλλο τυπικό καθῆκον ἐπέβαλλε στούς Ἰσραηλίτες ὁ Μωσαϊκός Νόμος. Ὅλα αὐτά ὅμως πῆγαν χαμένα, καί ὄχι μόνον δέν ἀμείφτηκε ἀπό τόν Θεό, γιά ὅλες αὐτές τίς καλές του πράξεις, ἀλλά καί καταδικάστηκε. Γιατί; Γιά ἕνα καί μοναδικό λόγο· διότι ἦταν ἐγωιστής καί ὅλα αὐτά δέν τά ἔκανε γιά τόν Θεό καί τούς συνανθρώπους του, ἀλλά γιά νά τόν ἐπαινοῦν καί νά φαίνεται εὐσεβής καί σπουδαῖος. Πρός τοῦτο τόν τιμώρησε ὁ Θεός. (Λουκ.18,11-14).

Γι' αὐτό τό λόγο ἡ Ἐκκλησία μας στήν ἀρχή τῆς κατανυκτικῆς περιόδου τοῦ Τριωδίου μᾶς προτρέπει: "Φαρισαίου φύγωμεν ὑψηγορίαν καί Τελώνου μάθωμεν τό ταπεινόν ..." (Κοντάκιον ).