Ιερά Μητρόπολις Πισιδίας

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ : Ἡ Πρώτη Πηγή Ἀξιῶν γιά τόν Ἄνθρωπο

ΜΕΡΟΠΗΣ Ν. ΣΠΥΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ὁμότιμης Καθηγήτριας Παν/μίου Ἀθηνῶν

(Ὁμιλία στό Συνέδριο τοῦ Σωματείου «ΕΝΩΜΕΝΗ ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ», Ἀθήνα 10/9/2011)

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ : Ἡ Πρώτη Πηγή Ἀξιῶν γιά τόν Ἄνθρωπο

 Π Ρ Ο Σ Φ Ω Ν Η Σ Ε Ι Σ καί Ε Υ Χ Α Ρ Ι Σ Τ Ι Ε Σ γιά τήν πρόσκληση

Εἶναι, νομίζω, σκόπιμο νά μπῶ στό θέμα μου μέ μιά μικρή ἐπεξήγηση σχετικά με τήν ἐπιλογή τῶν δύο λέξεων πού συνυπάρχουν στόν τίτλο του, «Πηγή» καί «Ἀξίες». Ἐννοῶ, γιατί πηγή καί ὄχι κάτι ἄλλο, όπως, γιά παράδειγμα, Σχολεῖο ἤ Σύστημα ἀγωγῆς, καί γιατί άξίες καί ὄχι κανόνες ἤ συνήθειες.

Πιστεύω πώς ἡ λέξη Π η γ ή, εἶναι ἡ πιό κατάλληλη γιά νά χαρακτηρίσει τήν οἰκογένεια, αὐτή τή «μικρά ἐκκλησία», ὅπως τήν ὀνομάζει ὁ ἱερός Χρυσόστομος, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ τό θεμελιῶδες κύτταρο κάθε συγκροτημένης κοινωνίας. Διότι, ὅπως μιά ἀστείρευτη πηγή προσφέρει τό νερό της στό περιβάλλον της, συνεχῶς καί ἀδιαλείπτως, χωρίς καμία εἰδική προσπάθεια, ἔτσι καί ἡ οἰκογένεια, εἴτε τό ἐπιδιώκει καί τό συνειδητοποιεῖ εἴτε ὄχι, ἀπό τήν πρώτη μέρα τῆς ζωῆς τοῦ κάθε ἀνθρώπου τόν ποτίζει μέ τό ζωηφόρο νερό τῆς κάθε μέρας.

Ἄν τό νερό αὐτό εἶναι γάργαρο καί καθαρό, τοῦ μεταγγίζει ὅλους τούς κώδικες συμπεριφορᾶς πού συγκεκριμενοποιοῦν καί ἐκφράζουν τά ποιοτικά χαρακτηριστικά τῶν ἀ ξ ι ῶ ν, πού θά ἀποκτήσουν προτεραιότητα στή συνείδηση τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι δέ ἀναπόφευκτο νά συμβεῖ τό ἀντίθετο, ἄν τό νερό αὐτό εἶναι λασπωμένο ἤ μολυσμένο ἀπό ἐπικίνδυνα στοιχεῖα καί ἀπόβλητα.

Διότι, ὅπως ἔχει γράψει σ’ ἕνα ἐξαιρετικό περί Ἀ ξ ι ῶ ν ἄρθρο του ὁ Ὁμότιμος Καθηγητής καί πρώην Πρύτανης τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Εὐάγγελος Θεοδώρου, «Ἡ βίωσις καί πραγματοποίησις τῶν ἀξιῶν ἐξαρτᾶται ἐκ τῆς βουλήσεως τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή ἐκ τοῦ ἄν αὐτός θά δεχθῆ τά ὑπό τῶν ἀξιῶν ἀπευθυνόμενα πρός αὐτόν δεοντολογικά μηνύματα καί αἰτήματα καί ἐκ τοῦ ἄν θά θελήση νά καταστήση αὐτά σκοπόν τῆς ζωῆς καί τῆς δράσεώς του».

Ἐπειδή, λοιπόν, ὅπως διαπιστώνουν συνεχῶς οἱ παιδοψυχολόγοι καί οἱ παιδαγωγοί, τά πρῶτα πέντε ἕως ἑπτά χρόνια τῆς ζωῆς τοῦ ἀνθρώπου εἶναι καθοριστικά γιά τά βιώματα, τά ζωντανά παραδείγματα πού θά παρακο-λουθήσει, θά καταγράψει καί θά θελήσει νά μιμηθεῖ. Ἀπό αὐτά θά δομηθεῖ ἡ προσωπικότητά του θά συγκεκριμενοποιηθοῦν οἱ ἔννοιες τῶν ἀξιῶν καί θά ὁριστικοποιηθεῖ ἡ ἱεράρχησή τους. Κατά συνέπεια, γίνεται ἐντελῶς προφανής ὁ καταλυτικός ρόλος πού διαδραματίζει, σέ ὅλα αὐτά, τό πρῶτο στενό περιβάλλον τοῦ παιδιοῦ, δηλαδή ἡ οἰκογένειά του, ἡ στενή ἀλλά καί ἡ εὐρύτερη.

Διότι τό παιδί, ἀπό πολύ νωρίς, μπορεῖ νά «ψυχανεμίζεται», ὅπως λέει ὁ λαός μας. Δηλαδή, εἴτε το θέλουμε ἐμεῖς εἴτε ὄχι, τό παιδί διαισθάνεται, ἀναπνέει μέ τήν ψυχή του, παρακολουθεῖ, ἀντιλαμβάνεται, καταγράφει, ἀποτυπώνει καί ἀ ν τ ι γ ρ ά φ ε ι τά ὅσα συμβαίνουν γύρω του, ἔστω καί ὅταν ἐμεῖς νομίζουμε ὅτι ἀσχολεῖται μέ κάτι ἄλλο καί δέν μᾶς ἀκούειἤ δέν μᾶς βλέπει. Καί δέν θεωρῶ καθόλου τυχαῖο τό ὅτι, οἱ Ἄγγλοι λένε ὅτι, στήν ἐρώτη-ση «Ἀπό ποῦ κατάγεσαι;» ἡ σωστή ἀπάντηση πρέπει νά εἶναι «Ἀπό τά παιδικά μου χρόνια».

Ὅπως, ὅμως, τὸ ζοῦμε ὅλοι καθημερινά, ἡ σύγχρονη ἑλληνικὴ οἰκογένεια – στὰ ἀστικὰ κυρίως κέντρα – περνάει σοβαρὴ κρίση καὶ τείνει ὅλο καὶ περισσότερο, μὲ κάποιες σωτήριες εὐτυχῶς ἀκόμα διαφορές, νὰ μοιάσει στὶς οἰκογένειες τῶν «προηγμένων», ὅπως συνηθίζεται νὰ ἀποκαλοῦνται, κρατῶν. Ἐκεῖ, ἡ μητέρα εἶναι πάντα ἐργαζόμενη , τὰ παιδιὰ λίγα καὶ, συχνά, ἀπὸ πολὺ νωρὶς ἀπομακρύνονται ἀπὸ τὸ πατρικὸ σπίτι, σωματικὰ καὶ ψυχικά. Καί στήν πατρίδα μας, ὅμως, τά πράγματα ἀλλάζουν με γοργό ρυθμό. Ἡ εὐρύτερη παραδοσιακὴ οἰκογένεια, ποὺ μόλις πρὶν ἀπὸ λίγες δεκαετίες ἦταν ὁ κανόνας, συνεχῶς περιορίζεται, ἀλλὰ καὶ ἐκεῖ ὅπου ἐξακολουθεῖ νὰ ὑπάρχει, ἐξ αἰτίας τοῦ σύγχρονου τρόπου ζωῆς, δὲν φαίνεται νὰ μπορεῖ νὰ λύσει τὰ προβλήματα.

Μέσα, λοιπὸν, σ’ αὐτὴν τὴν σύγχρονη οἰκογένεια, πού, ὅλο καὶ πιὸ συχνά, ἀπομένει «μισή», ἀπὸ διαζύγια, συμβιώσεις ἐκτὸς γάμου, μονογονεϊκὲς οἰκογένειες μὲ ἄγαμες μητέρες, μεγαλώνουν συνήθως τὰ μ ο ν α χ ι κ ά παιδιὰ τῶν διαμερισμάτων, σὲ πολυκατοικίες ὅπου οἱ γείτονες μπορεῖ και νὰ μὴ λένε οὔτε καλημέρα μεταξύ τους. Αὐτὰ τὰ μοναχικὰ παιδιὰ, συχνά, μέ ἕνα πιάτο πρόχειρου φαγητοῦ ἀπό τό ταχυφαγεῖο τῆς γειτονιᾶς, κάθονται καθηλωμένα καί ἀμίλητα, γιά ὧρες, μπροστά σέ μιά γυάλινη ὀθόνη. Γεμίζουν ἔτσι τὴν ἀνάγκη τους γιὰ ἐπικοινωνία, ἀλλά καί τή, συνυφασμένη μέ τήν ἡλικία τους, ἀνάγκη γιά δράση - φανταστική ἤ πραγματική – εἴτε μὲ ἄθλια τηλεοπτικὰ προγράμματα, ποὺ προβάλλουν λαμπερά, ἀλλὰ σαθρὰ καὶ ἐκμαυλιστικὰ πρότυπα, ποὺ συχνὰ προπαγανδίζουν τὴν ἄκρατη βία, τή χυδαιότητα καὶ τὴν ἀνηθικότητα, εἴτε μέ ἐπικίνδυνες ἐμπειρίες μέσω διαδικτύου. Μέσα ἀπό τό γυαλί ἀποκτοῦν, συγχρόνως, καί τούς προσωπικούς τους κώδικες Παιδείας.

Αὐτά εἶναι συνήθως παιδιὰ τῶν ὁποίων οἱ γονεῖς, ὁ ἕνας ἢ καὶ οἱ δυό, μπορεῖ νὰ νοιάζονται μέν γιὰ τὸ σῶμα τους καὶ τὸ μυαλό τους, φορτώνοντάς τα μὲ φροντιστήρια, ξένες γλῶσσες, πιάνο, γυμναστήρια, μπαλέτα, καράτε ἢ κολυμβητήρια, ἀλλὰ ἀφήνουν κλειστὴ καὶ σιωπηλὴ τὴν ψυχή τους. Παιδιὰ ποὺ συμβιώνουν ἁπλῶς μὲ τὸν ἕνα ἢ καὶ μέ τοὺς δυὸ γονεῖς, οἱ ὁποῖοι, ὅμως, πηγαινοέρχονται σ’ ἕνα σπίτι ποὺ μοιάζει μὲ ξενοδοχεῖο.

Εἶναι γονεῖς, λαχανιασμένοι καὶ ἀγχωμένοι ἀπὸ ὑποχρεώσεις, δουλειὲς καὶ κοινωνικὲς συναναστροφές, πού στό σχολεῖο τοῦ παιδιοῦ τους πηγαίνουν κάποτε, μόνο γιά νά ρωτήσουν ἤ νά διαμαρτυρηθοῦν γιά τούς βαθμούς του ἤ γιά τήν αὐστηρότητα κάποιου δασκάλου, καί ὄχι γιά νά συνεργαστοῦν μέ τούς ἐκπαιδευτικούς γιά ὅποια τυχόν προβλήματα ἐκδηλώνει ἡ συμπεριφορά του. Εἶναι γονεῖς νευρικοί καί κουρασμένοι ἀπὸ τὶς ἀτελείωτες ὑλικές ἀπαιτήσεις, ποὺ οἱ ἴδιοι, συνήθως, καλλιεργοῦν, ὡς ἀ ξ ί ε ς, γιὰ τοὺς ἴδιους καὶ τὰ παιδιά τους, κάνοντας τὸ μεγάλο λάθος, ἤ ἄς πῶ καλύτερα τήν πολύ κρίσιμη παρεξήγηση νὰ θεωροῦν ὅλες τίς ἐ π ι θ υ μ ί ε ς ὡς ἀ ν ά γ κ ε ς. Τί ἀξίες, ἑπομένως, ὁριοθετοῦν γιά τά παιδιά τους;

Δίνοντας ὑπερβολική ἀ ξ ί α σέ ὑλικά, κατ’ ἀποκλειστικότητα, ἀγαθά, δηλαδή νεκρά πράγματα, οἱ γονεῖς καλλιεργοῦν ἀπαιτήσεις, τίς ὁποῖες θεω-ροῦν ὅτι πρέπει ὁ π ω σ δ ή π ο τ ε νὰ ἱκανοποιήσουν, νομίζοντας ὅτι, ἔτσι, ἐξαγοράζουν τήν ἀγάπη τῶν παιδιῶν τους. Ἤ καί γιὰ νὰ ἀπαλλαγοῦν, ἴσως, καί ἀπὸ τὶς ἐνοχὲς ποὺ τοὺς βασανίζουν ἂν, ἐνδόμυχα καί μυστικά, συναισ-θάνονται κάπως ὅτι δὲν προσφέρουν στὰ παιδιὰ τους αὐτὸ ποὺ πραγματικὰ ἔχουν ἀνάγκη. Δηλαδή, ποιοτικό χρόνο οὐσιαστικῆς ἐπικοινωνίας, χαρούμενα γέλια καί πειράγματα γύρω ἀπό τό οἰκογενειακό τραπέζι, καί μία ἤρεμη καὶ γλυκειὰ οἰκογενειακὴ ἀτμόσφαιρα, μέσα στήν ὁποία θά ἀνθίσουν ἀβίαστα οἱ σωστά ἱεραρχημένες ἀξίες. Ἄν, γιά παράδειγμα, ἕνα παιδί βιώνει μιά κακή συμπεριφορά μεταξύ τῶν γονιῶν του πού, ὅλο καί πιό συχνά πιά, καταλήγει καί σέ διαζύγιο, πῶς θά γεννηθεῖ στή συνείδησή του ἡ ἀ ξ ί α ἑνός εὐλογη-μένου γάμου καί μιᾶς ἁρμονικῆς συμβίωσης ;

Οἱ διαπιστώσεις τῶν ἐπιπτώσεων πού αὐτές οἱ συνθῆκες μπορεῖ νά ἔχουν στή ζωή, τήν ψυχική ἰσορροπία, τήν παιδεία καί τή συμπεριφορά τῶν παιδιῶν μας, ἀλλά καί στό μέλλον τῆς ἑλληνικῆς κοινωνίας καί τῆς πατρίδας μας, εἶναι σταθερά ἐπαναλαμβανόμενες καί προβάλλουν ἀνάγλυφες στά εὑρήματα τῶν πολλῶν, σχετικῶν μέ τό θέμα, κοινωνικῶν ἐρευνῶν, ἀλλά καί σέ ὅσα νοσηρά φαινόμενα παρατηροῦμε συνεχῶς γύρω μας.

Ἀντιθέτως, εἶναι πραγματική εὐλογία ὅταν, μέσα στήν οἰκογένεια, μέ τήν καθημερινή οὐσιαστική ἐπικοινωνία, τό παιδί θά διδαχθεῖ καί θά ἀπολαύσει τήν ὀμορφιά τῆς ἀνιδιοτελοῦς ἀγάπης καί τή χαρά τῆς προσφορᾶς.Τό ἴδιο μπορεῖ νά συμβεῖ μέ τίς ἔννοιες τῆς ἐντιμότητας, τῆς δικαιοσύνης, τοῦ σεβασμοῦ τοῦ ἄλλου, τῆς προσπάθειας γιά αὐτοβελτίωση, τῆς ἀλληλεγγύης, τῆς πειθαρχίας, τῆς ἔγνοιας γιά τόν συνάνθρωπο καί τόσων ἄλλων σημαντικῶν παραμέτρων τῆς ἀληθινῆς σέ νόημα ζωῆς.

Ἐπίσης, μέσα στήν οἰκογένεια, τό παιδί θά πάρει τά πρῶτα στοιχεῖα τῆς χριστιανικῆς μας πίστης καί παραδόσεως, θά διαβάσει τά πολύτιμα βιβλία πού δείχνουν τήν ὀμορφιά τῆς γλώσσας μας, θά γευθεῖ τή γλύκα καί τή σημασία τῆς προσευχῆς, θά χαρεῖ τή διαχρονική ζεστασιά τῶν πολύτιμων στοιχείων τῶν πολιτιστικῶν μας παραδόσεων καί τῆς ἱστορικῆς μας διαδρομῆς ὡς ἔθνους. Ὅλα αὐτά θά κατασταλάξουν στή συνείδησή του ὡς ἀ ξ ί ε ς . Διότι, ὅπως γράφει καί πάλι ὁ Καθηγητής κ. Θεοδώρου, «Ἡ ἔννοια τῆς ἀξίας σημαίνει ἔκφρασι καταφάσεως, παραδοχῆς, οἰκειώσεως καί ἱκανοποιήσεως γιά κάτι πού εἶναι σ’ ἐμᾶς ἐνδιαφέρον, ἀρεστό, ἐπιθυμητό».

Ὑπάρχουν, ὅμως, τρία ἀξιώματα πού, κατά τούς παιδαγωγούς καί τούς παιδοψυχολόγους, ἱσχύουν ὡς προϋποθέσεις γιά νά εἶναι θετικά καί ἀποτελεσματικά τά ὅσα αὐτή ἡ πηγή, ἡ οἰκογένεια, μπορεῖ νά προσφέρει:

α- Ἡ συντροφικότητα τῶν γονιῶν εἶναι δῶρο ἀνυπολόγιστης ἀξίας γιά τά παιδιά καί ἡ μεταξύ τους συμπεριφορά καταγράφεται ἀνεξίτηλα στή μνήμη καί τήν ψυχή τους

β- Τό καλύτερο δῶρο τοῦ πατέρα στά παιδιά του εἶναι νά ἀγαπάει, νά σέβεται καί νά τιμᾶ τή μητέρα τους καί

γ- Ἔχει ἀποδειχθεῖ ὅτι, τό 80% τῆς εἰκόνας πού σχηματίζουν τά παιδιά γιά τόν πατέρα τους – καί κατά συνέπεια ὁ σεβασμός καί ἡ ἐκτίμησή τους πρός αὐτόν - προέρχεται ἀπό αὐτά πού λέει γι’ αὐτόν ἡ μητέρα τους.

Κατά συνέπεια, μέσα σ’ αὐτήν τήν οἰκογένεια τό παιδί θά πρέπει νά συνειδητοποιήσει, ἀπό νωρίς, ὅτι στή ζωή πρέπει νά ἱσχύουν κανόνες συμπεριφορᾶς. Τούς χρειάζεται αὐτούς τούς κανόνες ὅπως τό τραῖνο τίς ράγες, γιά νά μάθει τά ὅριά του καί νά μήν ἐκτροχιαστεῖ. Εἶναι, ὅμως, συγχρόνως, ἀνάγκη, νά δεῖ πρῶτα ἐμᾶς τούς μεγάλους νά τηροῦμε αὐτούς τούς κανόνες, ἀφοῦ μόνο τό τί κάνουμε ἔχει οὐσιαστική ἀξία καί ὄχι τό τί λέμε. Μόνο, δηλαδή, μέ τό ζωντανό παράδειγμα μποροῦμε νά διδάξουμε, ἀλλά καί νά ἀποκτήσουμε τήν ἐκτίμηση καί τόν σεβασμό τοῦ παιδιοῦ, ὅταν καί ἐφόσον συνειδητοποιεῖ τή συνέπεια πού τηροῦμε μεταξύ αὐτῶν πού λέμε καί αὐτῶν πού κάνουμε. Διότι, ἄς μήν ξεχνᾶμε πώς τό παιδί εἶναι ἀσυμβίβαστος καί ἀδέκαστος κριτής. Γιά παράδειγμα, ἀκόμα καί τά μικρά καί, συχνά, ἀνώδυνα ψέμματα πού μπορεῖ νά λέγονται ἀπό τούς μεγάλους, στή συνείδηση τοῦ παιδιοῦ, ὑποβαθμίζουν ἤ ἀναιροῦν τελείως τήν ἀξία τῆς ἀλήθειας. Ἐπίσης, ἄν οἱ μεγάλες Θρησκευτικές καί Ἐθνικές μας Γιορτές, θεωροῦνται ἀπό τήν οἰκογένεια μόνο ὡς εὐκαιρἰες γιά διακοπές καί ἐκδρομές, πῶς θά ἀντιληφθεῖ υό παιδί τήν οὐσιαστική ἀ ξ ί α πού ἔχουν γιά τήν ταυτότητά μας ὡς ἔθνους;

***

Δέν πρέπει νά κλείσω αὐτές τίς σκέψεις μου, χωρίς νά τονίσω ἰδιαίτερα τόν ρόλο τῆς μάνας, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ, γιά κάθε ἄνθρωπο, τήν πρώτη καί ἀναντικατάστατη δασκάλα του. Γράφει χαρακτηριστικά ὁ κορυφαῖος δοκιμιο-γράφος Κώστας Τσιρόπουλος : «...Ἡ γυναίκα εἶναι ἡ σεπτή κλειδοκρατόρισσα τοῦ μυστηρίου τῆς ζωῆς, ἐκείνη πού διερμηνεύει ὀργανικά καί ψυχικά ὅλα τά αἰνίγματα καί τά θεῖα δωρήματα τοῦ ἀνθρώπου. Σ’ αὐτήν στηρίζεται ὁ θεσμός τῆς οἰκογένειας κι ἐκείνη, μέ τρόπους ποικίλους στοργῆς, παραδείγματος καί πειθαρχίας, σφραγίζει τά παιδιά της , καί ὄχι μόνο, μέ σφραγίσματα ἀνεξίτηλα μνήμης καί πολύτιμων ἐμβιώσεων...».

Ὁ ρόλος, κατά συνέπια, τῆς γυναίκας στήν ἐγχάραξη ἀξιῶν στίς ψυχές τῶν παιδιῶν, θεωρῶ ὅτι εἶναι καθοριστικός καί καταλυτικός, ἀφοῦ μ ά ν α δέν εἶναι μόνο αὐτή πού ἀξιώνεται νά γίνει φυσική μητέρα καί, στή συνέχεια, εὐλογημένη γιαγιά. Μάνα εἶναι, μπορεῖ νά εἶναι, κάθε γυναίκα πού προσφέρει τήν ἀγάπη της στό παιδί πού θά συναντήσει στό δρόμο τῆς ζωῆς της καί, μέ τό παράδειγμα καί τή συμπεριφορά της, θά ἐνσαρκώσει γι’ αὐτό τό παιδί τά χαρακτηριστικά μιᾶς ἀξιοθαύμαστης μάνας. Ἄς θυμηθοῦμε, γιά παράδειγμα, τήν ἀξέχαστη γλυκειά αὐθεντία τῆς πρώτης μας δασκάλας στό Νηπιαγωγεῖο ἤ στό Δημοτικό.

Μέσα, ἑπομένως, στήν οἰκογένεια, ἀλλά καί μέσα στό ὅποιο στενό ἤ εὐρύτερο περιβάλλον της, πιστεύω ὅτι ἡ κάθε γυναίκα, συνειδητοποιῶντας τήν ἱερότητα καί τό μεγαλεῖο τοῦ ρόλου πού τῆς ἐμπιστεύθηκε ὁ Μεγαλο-δύναμος Θεός, μπορεῖ, ἄν πραγματικά τό θέλει, νά ἐμπνέει τόν ἄνδρα πού στέκει δίπλα της, καί μ α ζ ί νά μεταδίδουν καί νά καλλιεργοῦν συμπεριφορές πού στοιχειοθετοῦν καί ἐκδηλώνουν ἀξίες, γιά τό παρόν ἀλλά καί γιά τίς γενιές πού ἔρχονται. Καί πιστεύω ἀκόμη ὅτι εἶναι πιά καιρός, μέ τό χέρι στήν καρδιά, νά κάνουμε ὅ λ ο ι ἐμεῖς, οἱ ἐνήλικες τῆς δεύτερης καί τῆς τρίτης ἡλικίας, γυναῖκες καί ἄντρες, μιά αὐστηρή αὐτοκριτική, ὅσο πικρή κι ἄν εἶναι αὐτή, σχετικά μέ τό ποιές οὐσιαστικές ἀξίες κληροδοτοῦμε στά παιδιά καί στά ἐγγόνια μας.

Διότι, ὅσοι ἀξιωθήκαμε στή ζωή μας νά συναναστραφοῦμε μέ νέα παιδιά γνωρίζουμε καλά πώς, αὐτά τά νέα παιδιά,

- διψοῦν, ἔστω καί χωρίς νά τό συνειδητοποιοῦν, γιά ἀλήθεια καί νόημα ἀληθινῆς ζωῆς, πίσω ἀπό τίς στεῖρες γνώσεις καί τόν κούφιο εὐδαιμονισμό. Κι ἐμεῖς, τούς δείξαμε ὡς ὑπέρτατη ἀ ξ ί α τόν ἄκρατο ἀτομικισμό καί τό βουλιμικό καί ἀνελέητο κυνῆγι τῶν ὑλικῶν ἀγαθῶν,

- θέλουν ἐλευθερία, κι ἐμεῖς τά ὁδηγήσαμε πρός τήν ἀναίδεια καί τήν ἀσυδοσία,

- θέλουν τή μαγεία καί τή γλύκα τῆς ἀγάπης, κι ἐμείς τά ὠθήσαμε στόν ἄψυχο καί ἐπιδερμικό ἐρωτισμό,

- θέλουν τήν ἀληθινή πίστη στόν Θεό, κι ἐμεῖς προσπεράσαμε τήν οὐσιαστική πνευματική της διάσταση καί περιοριστήκαμε στή λατρεία τῶν τύπων ἤ στόν παθητικό μηδενισμό,

- θέλουν πρότυπα καί ἰδανικά, κι ἐμεῖς κρύψαμε τήν ἀνικανότητά μας νά τούς τά προσφέρουμε, μέσα σέ μιά ἄκρατη «παιδοκολακία» καί σε μιά ἀσυγχώρητη ἀνεκτικότητα καί ἀτιμωρησία.

Τἐλος, οἱ νέοι μας ψάχνουν σήμερα ἀπεγνωσμένα γιά ἐθνική ὑπερηφάνεια κι ἐμεῖς, μέ τά ὅσα κάναμε ἤ παραλείψαμε, δυστυχῶς, τούς κατευθύναμε στό νά λένε ... «καταντήσαμε Ἕλληνες».

Ὅμως, Κύριοι καί Κυρίες, πιστεύω βαθιά ὅτι δέν πρέπει νά ἀφήσουμε νά μᾶς παραλύσει ἡ ἀπογοήτευση ἤ ἡ κατάθλιψη. Μέσα στήν ἴδια τήν παρα-δοχή τῶν λαθῶν, ὑπάρχει ὁ σπόρος γιά τή διόρθωσή τους. Καί δέν ξεχνῶ ποτέ πώς ἕνας ἀείμνηστος καί σοφός μου δάσκαλος μᾶς ἔλεγε: «Νά θυμᾶστε πάντα πώς ἡ κάθε μέρα πού ξημερώνει εἶναι ἡ ἀρχή τῆς ὑπόλοιπης ζωῆς σας».

Σκοπός, λοιπόν, τῶν σκέψεων πού σᾶς ἀνέπτυξα ἦταν νά φέρουν στή μνήμη μας καί νά τονίσουν μερικούς σημαντικούς παράγοντες πού, ἴσως, μέσα καί ἀπό τήν ἀξιοθαύμαστη δραστηριότητα τοῦ Σωματείου «Ἑνωμένη Ρωμιοσύνη», μᾶς βοηθήσουν, μέσα στίς οἰκογένειές μας, ἀλλά ὄχι μόνο, νά προσφέρουμε στά νέα παιδιά πού ἔχουμε γύρω μας, καθαρό καί ἀξιοφόρο νερό. Αὐτό πού θά τά ποτίσει μέ τά ὡραῖα νάματα τῆς πίστης, τῆς ἐλπίδας, τῆς αἰσιοδοξίας καί τῆς ἀληθινῆς σέ νόημα ζωῆς. Καί πάντα, ὅπως πρέπει νά συμβαίνει ἀπό τή στιγμή πού κάποιος γίνεται γονιός, φυσικός ἤ πνευματικός, μέ μιά μυστική προσευχή συνεχῶς μέσα στήν καρδιά μας γι’ αὐτά τά παιδιά, τά ὁποῖα ἡ Θεία Πρόνοια μᾶς τά ἐμπιστεύθηκε. Μιά θερμή προσευχή πρός τόν Δημιουργό γιά νά τά προστατεύει καί νά τά φωτίζει.

Σᾶς εὐχαριστῶ.