Ιερά Μητρόπολις Πισιδίας

Η Ενανθρώπηση του δευτέρου προσώπου της Αγίας Τριάδος, του Υιού και Λόγου του Θεού, έχει ύψιστη σωτηριολογική σημασία για τον άνθρωπο. Οι Πατέρες της Εκκλησίας, που εμβάθυναν στο ασύλληπτο, για την ανθρώπινη διάνοια, γεγονός αυτό, με δυό λόγια προσδιορίζουν ως εξής τον σκοπόν του: "Ο Θεός έγινε άνθρωπος για να κάνει τον άνθρωπο Θεόν." Για την πνευματική προπαρασκευή των πιστών η Εκκλησία καθιέρωσε περίοδο σαράντα ημερών, πρό της 25ης Δεκεμβρίου, ημέρας της εορτής των Χριστουγέννων. Αρχίζει από την επόμενη ημέρα της εορτής του Αγ. Αποστόλου Φιλίππου, ήτοι τη 15η Νοεμβρίου. Από την 21η Νοεμβρίου, ημέραν εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου, αρχίζουν να ψάλλονται οι Καταβασίες των Χριστουγέννων "Χριστός γεννάται δοξάσατε", και από την 26η Νοεμβρίου ψάλλεται το Προεόρτιον Κοντάκιον των Χριστουγέννων· "Η Παρθένος σήμερον τον προαιώνιον Λόγον εν σπηλαίω έρχεται...". Από την 20ή Δεκεμβρίου ή την Κυριακήν πρό της Χριστού Γεννήσεως, στις Ιερές Ακολουθίες κυριαρχούν οι προεόρτιοι ύμνοι των Χριστουγέννων, για να κορυφωθούν την κύρια ημέρα της Εορτής, η οποία συνεχίζεται μέχρι την 31η Δεκεμβρίου.

Αρχικά η αγία του Χριστού Γέννηση και τα άγια Θεοφάνεια εορτάζονταν την ίδια ημέρα, την 6η Ιανουαρίου, με την γενικότερη ονομασία ΕΠΙΦΑΝΕΙΑ και διαρκούσε οκτώ ημέρες. Και τούτο, για να εξαίρεται το γεγονός ότι ο Ιησούς, που γεννήθηκε ταπεινά στη Βηθλεέμ και ανακλίθηκε στη φάτνη, είναι ο αγαπητός Υιός του Θεού Πατρός, όπως αποκάλυψε η ουράνια φωνή Του, που ακούσθηκε τη στιγμή της Βαπτίσεως του Ιησού στον Ιορδάνη. Και σε Αυτόν τον Μεσία και Λυτρωτή μας να υπακούομε όλοι. Από τον 4ον αιώνα χωρίσθηκαν οι δύο μεγάλες αυτές εορτές, για να δίδεται έμφαση στο καθένα από τα μεγάλα αυτά γεγονότα.

Η των Θεοφανείων εξακολούθησε να εορτάζεται την 6ην Ιανουαρίου, η δε των Χριστουγέννων καθιερώθηκε να εορτάζεται την 25η Δεκεμβρίου, κατόπιν συμφωνίας της Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας, η οποία μέχρι το έτος 1054 ήταν αδιαίρετη και ενωμένη. Οι δύο μεγάλες αυτές εορτές διετήρησαν παρόμοια Τυπική Διάταξη στις Ιερές Ακολουθίες, με διαφορετικό βέβαια το περιεχόμενο των ύμνων. Μεταξύ των δύο αυτών εορτών μεσολαβεί η εορτή της Περιτομής του Ιησού, την 1ην Ιανουαρίου. Από την 2α Ιανουαρίου αρχίζει η Προεόρτια περίοδος των Θεοφανείων. Τα Θεοφάνεια εορτάζονται από την 6η, κύρια ημέρα της Εορτής, μέχρι την 14ην Ιανουαρίου, οπότε κλείνει ο κύκλος της εορταστικής αυτής περιόδου. Ως πρός την νηστεία της περιόδου αυτής· τηρείται ελαφρά νηστεία κατά τις ημέρες του πρό των Χριστουγέννων Σαρανταημέρου. Από την ημέρα όμως της εορτής των Εισοδίων της Θεοτόκου, 21η Νοεμβρίου, μέχρι την 17η Δεκεμβρίου γίνεται "κατάλυσις ιχθύος" κατά το Τυπικόν.

Δέν τηρείται νηστεία από την ημέρα των Χριστουγέννων μέχρι την ημέρα των Θεοφανείων, εκτός μόνον της Παραμονής των Θεοφανείων, 5ην Ιανουαρίου, οπότε γίνεται αυστηρά νηστεία.

Η σύντομη περίοδος από την ημέρα των Χριστουγέννων μέχρι των Θεοφανείων, αποκαλείται Άγιον Δωδεκαήμερον, και εορτάζεται με ιδιαίτερη έμφαση από τους Ορθοδόξους.

Όλες οι Ιερές Ακολουθίες, με τους ύμνους και τα ιερά Αναγνώσματα της μακράς αυτής περιόδου, που τελειώνει την παραμονήν της Αναστάσεως του Κυρίου, περιλαμβάνονται στο βιβλίο της Εκκλησίας που επιγράφεται ΤΡΙΩΔΙΟΝ, επειδή οι Κανόνες των Όρθρων έχουν τρείς Ωδές, και όχι εννέα ως συνήθως). Η όλη περίοδος χωρίζεται σε τρία τμήματα. Στις τέσσερες Κυριακές του καθεαυτού Τριωδίου, στις σαράντα ημέρες της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, που ακολουθούν, και στην Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα των Παθών του Κυρίου.

Το Τριώδιον, με τους κατανυκτικούς ύμνους και τις εντυπωσιακές αγιογραφικές περικοπές, καλεί τον πιστό να απαλλαγεί από τα ψυχικά πάθη, που τον απομακρύνουν από την πηγή της χαράς, τον Χριστό και να αγωνίζεται, με την χάρη των Ιερών Μυστηρίων και την αδιάλειπτη προσευχή, να βιώσει την ειλικρινή μετάνοια, για να αξιωθεί του Παραδείσου. Κάθε Κυριακή, μετά το Εωθινό Ευαγγέλιο, ψάλλονται οι τόσον κατανυκτικοί ύμνοι: " Της μετανοίας άνοιξόν μοι πύλας Ζωοδότα..."

- ΠΡΩΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ : ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ

Την πρώτη Κυριακή του Τριωδίου, με την Παραβολή του Τελώνου και Φαρισσαίου, προβάλλεται η αρετή της ταπεινοφροσύνης, που καθιστά τον άνθρωπον αρεστό στον Θεό, και καταδικάζονται η υπερηφάνεια και ο εγωϊσμός,που έδιωξαν τους πρωτοπλάστους από τον Παράδεισο.

- ΔΕΥΤΕΡΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ : ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΣΩΤΟΥ

Την δεύτερη Κυριακή, μας συγκλονίζουν η απύθμενη αγάπη του Πατέρα και η γενναία απόφαση του Ασώτου υιού της Παραβολής, να επιστρέψει ταπεινωμένος και ειλικρινά μετανοημένος στο πατρικό του σπίτι, και να ξαναρχίσει μία νέα ζωή. Και ο ποιό αμαρτωλός παίρνει κουράγιο να τον ακολουθήσει στον δρόμο της επιστροφής.

- ΤΡΙΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ : ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΩΝ ΑΠΟΚΡΕΩ

Η τρίτη Κυριακή αποκαλείται Κυριακή των Απόκρεω, διότι είναι η τελευταία ημέρα κρεωφαγίας. Κατ´ αυτήν ο Κύριος, μέσα από την ευαγγελική περικοπή, που διαβάζεται στους ιερούς ναούς, μας αποκαλύπτει τα όσα θα συμβούν κατά την Δευτέραν Παρουσίαν Του, και τα κριτήρια με τα οποία θα αποδώσει δικαιοσύνη, κατά την Παγκόσμια Κρίση. Με εικόνες παραστατικές μας τονίζει την ύψιστη αξία της έμπρακτης αγάπης πρός κάθε άνθρωπο. Κάθε συμπαράστασή μας στους ασθενείς, φτωχούς, πεινασμένους και άλλους που υποφέρουν, ο Κύριος το θεωρεί ότι προσφέρεται στον Ίδιον, και ως αμοιβή, ακόμα και για ένα ποτήρι νερό που θα προσφέρουμε, θα μας ανταποδώσει τα άφθαρτα αγαθά της αιώνιας Βασιλεία Του.

- ΤΕΤΑΡΤΗ ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΟΥ ΤΡΙΩΔΙΟΥ : ΚΥΡΙΑΚΗ ΤΗΣ ΤΥΡΟΦΑΓΟΥ

Τέλος, η τέταρτη Κυριακή του Τριωδίου, γνωστή ως Κυριακή της Τυροφάγου, (από την άλλη ημέρα αρχίζει η νηστεία της Μεγάλης Σαρακοστής) μας ζωντανεύει στη μνήμη τον χαμένο παράδεισο, την ανυπακοή των Πρωτοπλάστων στην εντολή του Θεού, και τις τραγικές συνέπειες, για ολόκληρο το ανθρώπινο γένος, αλλά και για όλα τα δημιουργήματα. Έτσι, συνειδητοποιούμε αυτό που μας τονίζει ο Απόστολος Παύλος : αν όσοι δέχτηκαν τον λόγο του Θεού και τον παρέβηκαν ή δέν υπάκουσαν σ' αυτόν τιμωρήθηκαν, πώς είναι δυνατόν εμείς να ξεφύγουμε την τιμωρία, αν αμελήσουμε για τη σωτηρία μας ; (Εβρ.2,2-3). Γι αυτό, το αποστολικό ανάγνωσμα της ημέρας, από την πρός Ρωμαίους Επιστολή, μας προτρέπει: να πετάξουμε από πάνω μας τα έργα του σκότους και να φορέσουμε τα όπλα του φωτός.... Να ντυθούμε τον Κύριό μας Ιησού Χριστό και να μήν αφήνουμε τον αμαρτωλό εαυτό μας να μας παρασύρει στην ικανοποίηση αμαρτωλών επιθυμιών. Και ακόμα, να μήν κρίνουμε τους αδελφούς μας. (Παράβαλε Ρωμ.13,12-14. 14,3-4).

Στο τέλος του Κατανυκτικού Εσπερινού της Κυριακής αυτής, γίνεται η Τελετή της Συγχωρήσεως, κατά την οποία όλοι, κληρικοί και λαϊκοί, ζητούν και δίνουν συγχώρηση μεταξύ τους. Αυτή, η συγχώρηση, είναι η βασική προϋπόθεση, για να γίνεται από τον Θεό δεκτή η προσευχή μας και κάθε προσφορά μας πρός Αυτόν, σύμφωνα με την εντολή του Κυρίου μας: "Όταν προσφέρεις το δώρο σου στο ναό κι εκεί θυμηθείς πως ο αδελφός σου έχει κάτι εναντίον σου, άφησε εκεί το δώρο σου,και πήγαινε να συμφιλιωθείς πρώτα με τον αδελφό σου, και ύστερα έλα να προσφέρεις το δώρο σου" (Ματθ. 5,23-24).

Την ονομασία αυτή έχει λάβει από τον 4ον αιώνα, επειδή κατά τις σαράντα ημέρες, που διαρκεί, είναι εντονώτερος ο πνευματικός αγώνας των πιστών, με αυστηρά νηστεία, πυκνότερες προσευχές, περισσότερες και εκτενέστερες Ιερές Ακολουθίες, μετάνοια, εξομολόγηση και συχνότερη συμμετοχή στην Θεία Μετάληψη. Η Μ. Σαρακοστή αρχίζει από την Δευτέρα, μετά την Κυριακή της Τυροφάγου, που ονομάζεται Καθαρά Δευτέρα, και τελειώνει την Παρασκευή, πρό της Κυριακής των Βαΐων.

Παρόλο που η Μεγάλη Σαρακοστή, είναι μια πένθιμη περίοδος, τις Κυριακές εορτάζεται το χαρμόσυνο γεγονός της Αναστάσεως. Γι αυτό, τα Σάββατα και τις Κυριακές δέν τηρείται αυστηρή νηστεία. Χρησιμοποιείται ελαιόλαδο στα φαγητά. Στους αναστάσιμους ύμνους, του Εσπερινού του Σαββάτου και του Όρθρου της Κυριακής, προστίθενται βέβαια, επίκαιροι ύμνοι. Κατά τις πέντε αυτές Κυριακές, τελείται η Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, που είναι εκτενέστερη της συνηθισμένης Θ. Λειτουργίας του Αγ. Χρυσοστόμου. Τα Σάββατα της Μ. Σαρακοστής τελείται η Θ. Λειτουργία του Αγ. Χρυσοστόμου. Οι εξαίσιοι ύμνοι της Εκκλησίας της περιόδου αυτής, προτρέπουν τους πιστούς: "Το στάδιον των αρετών ηνέωκται· οι βουλόμενοι αθλήσαι εισέλθετε,αναζωσάμενοι τον καλόν της νηστείας αγώνα...". "Έφθασε καιρός, η των πνευματικών αγώνων ζωή, η κατά των δαιμόνων νίκη, η πάνοπλος εγκράτεια...". "Τη προσευχή και τη δεήσει προσκαρτερούντες, κατευνάσωμεν της ψυχής τα παθήματα...". Και όλα αυτά με προοπτική, αυτό με το οποίο συνήθως καταλήγουν οι ύμνοι: "Κύριε, ...αξίωσον και ημάς προσκυνήσαι Σου τα Πάθη και την αγίαν Ανάστασιν, ως φιλάνθρωπος". Κατά την περίοδον αυτή γίνεται καθημερινά συχνότερη χρήση της Παλαιάς Διαθήκης, και ιδιαίτερα του Ιερού Ψαλτηρίου.

α. Ιερές Ακολουθίες Μ. Σαρακοστής

- Μέγα Απόδειπνον

Τα βράδυα, αντί του σύντομου Μικρού Αποδείπνου, χρησιμοποιείται το Μέγα Απόδειπνον, το οποίο περιέχει και ψάλματα από την Παλαιά Διαθήκη, καθώς και ύμνους, που μας μεταφέρουν στους χρόνους των Κατακομβών. " Μεθ' ημών ο Θεός, γνώτε έθνη (εθνικοί-ειδωλολάτρες) και ηττάσθε, ότι μεθ' ημών ο Θεός". "Κύριε των (Αγγελικών) Δυνάμεων, μεθ' ημών γενού· άλλον γάρ εκτός Σου βοηθόν εν θλίψεσιν ουκ έχομεν. Κύριε των Δυνάμεων, ελέησον ημάς".

- Μέγας Κανών

Τις τέσσερες πρώτες ημέρες της πρώτης εβδομάδας των Νηστειών και την Τετάρτη της πέμπτης εβδομάδας, το βράδυ με το Απόδειπνο, ψάλλεται ο κατανυκτικότατος Μέγας Κανών του Αγίου Ανδρέου, Επισκόπου Κρήτης. Με ποιητικό τρόπο φέρνει, από ολόκληρη την Παλαιά και Καινή Διαθήκη, παραδείγματα ανθρώπων, που παρέβησαν το νόμο του Θεού, και τις θλιβερές συνέπειές που είχαν οι πράξεις τους. Αλλά και φωτεινές αγιασμένες Μορφές, που τιμήθηκαν και δοξάσθηκαν από τον Θεό. Συγκλονιστικό το Κοντάκιον του Μεγάλου Κανόνα: "Ψυχή μου, ψυχή μου, ανάστα τι καθεύδεις; Το τέλος εγγίζει, και μέλλεις θορυβείσθαι· ανάνηψον ούν, ίνα φείσηταί σου Χριστός ο Θεός, ο πανταχού παρών και τα πάντα πληρών".

- Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων

Για την συχνότερη συμμετοχή των πιστών στην Θεία Κοινωνία, κάθε Τετάρτη και Παρασκευή τελείται η Θεία Λειτουργία των Προηγιασμένων Τιμίων Δώρων. Ο ύμνος που ψάλλεται, αντί του Χερουβικού, κατά την Μεγάλη Είσοδο των Τιμίων Δώρων, δημιουργεί βαθειά κατάνυξη στους εκκλησιαζομένους και τους παρακινεί με ιερό πόθο να κοινωνήσουν: "Νυν αι (Αγγελικαί) Δυνάμεις των ουρανών συν ημίν αοράτως λατρεύουσιν· ιδού γάρ εισπορεύεται ο Βασιλεύς της δόξης· ιδού θυσία μυστική τετελειωμένη δορυφορείται· πίστει και πόθω προσέλθωμεν, ίνα μέτοχοι ζωής αιωνίου γενώμεθα. Αλληλούϊα".

- Ακάθιστος Ύμνος

Από τον 7ο αιώνα, για λόγους ιστορικούς, καθιερώθηκε κατά την Μεγάλη Σαρακοστή να ψάλλεται πανηγυρικά ο Ακάθιστος Ύμνος πρός την Θεοτόκον, ως έκφραση ευγνωμοσύνης πρός την Υπέρμαχον Στρατηγόν, για την θαυματουργική διάσωση της Κωνσταντινουπόλεως από τον βαρβαρικό στρατό, που την είχε πολιορκήσει. Επειδή το περιεχόμενο των ύμνων αυτών ανταποκρίνεται στα ευγνώμονα αισθήματα των πιστών προς την Θεοτόκον, για την πνευματικήν προστασίαν, που τους παρέχει και από τους αοράτους εχθρούς, η Ιερά αυτή Ακολουθία εξακολουθεί επι αιώνες να συγκινεί τους πιστούς, οι οποίοι κατακλύζουν τους ιερούς ναούς κάθε Παρασκευή βράδυ της Μεγάλης Σαρακοστής, για να ψάλουν τα υπέροχα Τροπάρια και να απευθύνουν τα "Χαίρε..." πρός την στοργική Μεγάλη Μητέρα.

β. Κυριακές Μ. Σαρακοστής

- Α΄Κυριακή : Κυριακή της Ορθοδοξίας

Την Α' Κυριακή της Μ.Σαρακοστής εορτάζεται η Αναστήλωση των Ιερών Εικόνων και ο θρίαμβος της Ορθοδοξίας κατά των αιρέσεων, οι οποίες επί αιώνες ταλαιπώρησαν την Εκκλησία. Γι αυτό γίνεται πανηγυρική λιτάνευση των ιερών εικόνων πέριξ των ναών. Την ημέρα αυτήν, τόσο τα ιερά αναγνώσματα, όσον και οι ύμνοι τονίζουν την δύναμη και τα θαυμαστά αποτελέσματα της θερμής πίστεως.

- Β΄Κυριακή : Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά

Την Β´ Κυριακή προβάλλονται οι ασκητικοί αγώνες του Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ο οποίος ανεδείχθη "Ορθοδοξίας ο φωστήρ,της Εκκλησίας το στήριγμα, των Μοναστών η καλλονή... κήρυξ της χάριτος".

- Γ΄Κυριακή : Της Σταυροπροσκυνήσεως

Την Γ´ Κυριακή, που είναι στο μέσον της Μ. Σαρακοστής, προβάλλεται στο κέντρο των ναών ο Τίμιος του Κυρίου Σταυρός. Οι πιστοί με μεγάλη ευλάβεια προσέρχονται να τον προσκυνήσουν, να αντλήσουν δύναμη και χάρη, για να συνεχίσουν τους νικηφόρους πνευματικούς τους αγώνες και να αξιωθούν εξαγνισμένοι να προσκυνήσουν τα Άγια Πάθη και την ένδοξη Ανάσταση του Χριστού.

- Δ΄Κυριακή : Του Αγίου Ιωάννου της Κλίμακος

Την Δ' Κυριακή προβάλλεται η αγιασμένη μορφή του Οσίου Ιωάννου, ηγουμένου της Ι.Μονής Σινά, ο οποίος συνέγραψε το πολύ πνευματικό βιβλίο "Κλίμαξ του Παραδείσου". Σ' αυτό περιγράφεται η προσπάθεια του αγωνιστή χριστιανού να απαλλαγεί από τα ανθρώπινα πάθη και τις κακίες και να αποκτήσει τις χριστιανικές αρετές, οι οποίες,με την Χάρι του Κυρίου, θα τον βοηθήσουν να ανέβει στον ουρανό. Ονομάζεται Κλίμαξ, επειδή στο βιβλίο αυτό ο συγγραφέας αναπτύσσει σε 30 διαδοχικά κεφάλαια, σαν 30 σκαλοπάτια, τα στάδια της πνευματικής ανόδου και τελειώσεως του πιστού. Την ιδέα της κλίμακος (σκάλας) την εμπνεύστηκε από το όραμα του Ιακώβ (Γενέσ. 28,12). Τον αριθμό των 30 σκαλοπατιών τον πήρε από την ηλικία που είχε ο Ιησούς, όταν ώριμος πλέον άρχισε το κοσμοσωτήριο έργο Του. Αξίζει το βιβλίο αυτό να το μελετούν όχι μόνον οι Μοναχοί, αλλά και όλοι οι πιστοί.

- Ε΄Κυριακή : Της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας

Την Ε' και τελευταία Κυριακή της Μ.Σαρακοστής, εορτάζεται η μνήμη της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας η οποία, μόνη της στην έρημο, με μετάνοια, διεξήγαγε μακροχρόνιους σκληρούς πνευματικούς αγώνες και εξαγιάσθηκε. Το παράδειγμά της παρακινεί κάθε πιστό, με αποφασιστικότητα να αναλάβει τον αγώνα κατά των παθών του, και να βαδίσει σταθερά τον δρόμο της μετανοίας. Την Παρασκευή, μετά την Ε' Κυριακή, ολοκληρώνεται η Μεγάλη Σαρακοστή.

- Σάββατο του Λαζάρου – Κυριακή των Βαΐων

Το επόμενο Σάββατο από της Ε΄Κυριακής της Μεγάλης Σαρακοστής (ήτοι της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας) εορτάζεται η Ανάσταση του Λαζάρου, και την Κυριακή η θριαμβευτική είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα.

Από το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων αρχίζουν οι Ιερές Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας.

Η πρό του Πάσχα εβδομάδα, από τους πρώτους χριστιανικούς χρόνους, ονομάσθηκε "Μεγάλη Εβδομάς". Ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος αιτιολογεί τον χαρακτηρισμόν αυτόν λέγοντας ότι, την εβδομάδα αυτή συνέβησαν μεγάλα και απερίγραπτα γεγονότα, τα οποία χάρισαν σε μας μεγάλα αγαθά. Αυτή την εβδομάδα "ο θάνατος εσβέσθη, η κατάρα ανηρέθη, του διαβόλου η τυραννίς κατελύθη, τα σκεύη αυτού διηρπάγη, Θεού καταλλαγή πρός ανθρώπους γέγονεν" (PG 53, 373). Η νηστεία της Μεγ. Εβδομάδας είναι η αρχαιότερη, και φαίνεται ότι καθιερώθηκε από τους Αγίους Αποστόλους. Οι πρώτοι χριστιανοί φρόντιζαν να μή απασχολούνται με εργασίες, που θα τους εμπόδιζαν να συμμετάσχουν στις ιερές λατρευτικές συνάξεις, στις οποίες διδάσκονταν "τίς ο Παθών και Αναστάς".

- Μεγάλη Δευτέρα

Την Μεγάλη Δευτέρα, προβάλλεται ο "Πάγκαλος" Ιωσήφ, γυιός του Ιακώβ, ο οποίος ειναι τύπος του Χριστού. Τον Ιωσήφ, απο φθόνο τα αδέλφια του τον έκλεισαν σε λάκκο και μετά τον πούλησαν. Εκείνος όμως ανεδείχθη βασιλιάς στην εύφορη Αίγυπτο, και έσωσε τον λαό από την πείνα. Έτσι και τον Χριστό, οι ομοεθνείς του Ιουδαίοι τον φθόνησαν. Ο μαθητής του τον πούλησε για τριάκοντα αργύρια. Τον σφράγισαν στον σκοτεινό τάφο. Όμως ως Παντοδύναμος, εγείρεται από τον τάφο, βασιλεύει της νοητής Αιγύπτου, και ως φιλάνθρωπος μας σώζει από την πνευματική λιμοκτονία, μας τρέφει με την μυστηριακή "σιτοδοσία", προσφέροντας σε μας τον Άρτον της ζωής, τον ουράνιον Άρτον, αυτό το Άγιο Σώμα και Αίμα Του. Από το βράδυ της Κυριακής των Βαΐων, που τελείται στους ναούς η Ακολουθία του Όρθρου της Μεγάλης Δευτέρας, μέχρι την Μεγάλη Τετάρτη, στο κέντρο των ναών βρίσκεται η εικόνα του Νυμφίου Χριστού και ψάλλονται οι κατανυκτικοί ύμνοι : "Ιδού ο Νυμφίος έρχεται εν τω μέσω της νυκτός..." και το Εξαποστειλάριο "Τον Νυμφώνα Σου βλέπω... και ένδυμα ουκ έχω...".

- Μεγάλη Τρίτη

Η συμβολική έννοια του Χριστού, ως Νυμφίου των ψυχών μας, προέρχεται από την Παραβολή των Δέκα Παρθένων, που ετοιμάζονταν να υποδεχθούν τον Νυμφίον. Η σχετική περικοπή (Ματθ.25,1-13) διαβάζεται την Μ.Τρίτη και καταλήγει με την προτροπήν του Κυρίου: "Να αγρυπνείτε γιατί δέν ξέρετε ούτε την ημέρα ούτε την ώρα, που θα έλθει ο Υιός του Ανθρώπου", δηλαδή ο Υιός του Θεού, για να κρίνει τον κόσμο. Έτσι, την Μ.Τρίτη η έννοια που κυριαρχεί στους ύμνους και στα αναγνώσματα είναι, να είμαστε πάντοτε προετοιμασμένοι πνευματικά, με αναμμένες τις λαμπάδες των έργων της αγάπης και της αρετής και με πόθο να περιμένουμε τον ερχομό του Κυρίου μας, να μας παραλάβει στον ουράνιο Νυμφώνα Του, στην αιώνια Βασιλεία Του.

- Μεγάλη Τετάρτη

Την Μ.Τετάρτη γίνεται η σύγκριση του προδότη Μαθητή με την αμαρτωλή εκείνη γυναίκα, που μετενόησε και σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, για την συγχώρηση που έλαβε από τον Κύριο, Τον άλειψε με πολύτιμο μύρο (Ματθ.26,6-16). Οι συγκλονιστικοί ύμνοι καταλήγουν στο "δεινόν η ραθυμία, μεγάλη η μετάνοια". Την Μ.Τετάρτη τελείται το Μυστήριον του Ιερού Ευχελαίου, για όλους τους πιστούς, ώστε και με την Ιερά Εξομολόγηση, που έχει προηγηθεί, να προσέλθουν στη Θεία Κοινωνία απαλλαγμένοι από ψυχικές και σωματικές ασθένειες.

- Μεγάλη Πέμπτη

Την Μεγάλη Πέμπτη οι ύμνοι και τα ιερά αναγνώσματα αναφέρονται στον "ιερόν νιπτήρα (το πλύσιμο των ποδών των Μαθητών από τον Κύριο), τον Μυστικόν Δείπνον, την Προσευχήν του Ιησού στον κήπο της Γεθσημανή και την προδοσία". Στην αποστολική περικοπή, που διαβάζεται στην Θεία Λειτουργία του Μεγάλου Βασιλείου, τονίζεται η ανάγκη της κατάλληλης προετοιμασίας των πιστών, για την προσέλευσή τους στο Μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας, το οποίο παρέδωσε ο Κύριος στους Μαθητές Του, το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης. Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης τελείται η Ακολουθία των Αγίων Παθών, κατά την οποία διαβάζονται, από τα τέσσερα ιερά Ευαγγέλια, δώδεκα σχετικές περικοπές. Οι ναοί κατακλύζονται από τους πιστούς, που προσέρχονται με συγκίνηση και ευλάβεια να προσκυνήσουν τον Εσταυρωμένον. Η συγκλονιστική αυτή Ιερά Ακολουθία ανήκει στον Όρθρον της Μεγάλης Παρασκευής, αλλά στους Ενοριακούς Ναούς τελείται το προηγούμενο βράδυ, για να διευκολύνεται η συμμετοχή των πιστών. Άλλωστε, την ημέρα της Μεγάλης Παρασκευής τελούνται και άλλες μακρές Ακολουθίες.

- Μεγάλη Παρασκευή

Την Αγία και Μεγάλη Παρασκευή κορυφώνεται η συγκίνηση και η ευλάβεια των πιστών, καθώς προσέρχονται να προσκυνήσουν τα ματωμένα πόδια του Εσταυρωμένου, που βρίσκεται στο μέσον του Ναού, με το ακάνθινο στεφάνι και με λογχευμένη την πλευρά Του. Τα ιερά αναγνώσματα από την Παλαιά Διαθήκη, που προαναγγέλλουν με λεπτομέρειες τα άγια Πάθη του Μεσσία Χριστού, τα Ιερά Ευαγγέλια, καθώς και οι κατανυκτικοί ύμνοι βοηθούν τους πιστούς να ζήσουν "τα άγια και σωτήρια φρικτά Πάθη του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ιησού Χριστού· τους εμπτυσμούς, τα ραπίσματα, τα κολαφίσματα, τας ύβρεις, τους γέλωτας, την πορφυράν χλαίναν, τον κάλαμον, τον σπόγγον, το όξος, τα καρφιά, την λόγχην και πρό πάντων τον σταυρόν και τον θάνατον". Η κάθε ψυχή, που συμμετέχει στον πόνο του πάσχοντος Νυμφίου της Χριστού, και έχει κατακλυσθεί από τα αισθήματα της πλέον βαθειάς ευγνωμοσύνης πρός τον Σωτήρα της, δέν σκέπτεται την ημέρα αυτή τίποτε από τα εγκόσμια. Αφήνει στην άκρη κάθε εργασία, ακόμα και το φαγητό, για να συμμετάσχει ολόψυχα στο λυτρωτικό θείον Δράμα. Μετά τις Ακολουθίες των Μεγάλων Ωρών και του Εσπερινού της Αποκαθηλώσεως, το βράδυ της Μ.Παρασκευήςτελείται η Ακολουθία του Ιερού Επιταφίου, η οποία εμπεριέχεται στον Όρθρον του Μεγάλου Σαββάτου. Το Μέγα Σάββατον είναι η τελευταία ημέρα της Μεγάλης Εβδομάδας. Την ημέρα αυτή, από τους Αποστολικούς ακόμα χρόνους, εορτάζεται η Ταφή και η Κάθοδος στον Άδη του Κυρίου μας, όπου εκήρυξε το Ευαγγέλιο της σωτηρίας στις ψυχές όλων, των από Αδάμ μέχρι πρόσφατα, νεκρών. Κατά την Ακολουθίαν του Επιταφίου τα πλήθη των πιστών με πολλή συγκίνηση στέκουν, με τις αναμμένες λαμπάδες τους, γύρω από το στολισμένο με άνθη Κουβούκλιον του Ιερού Επιταφίου και ψάλλουν τα λαοφιλή Εγκώμια. Τόσον τα Εγκώμια όσον και οι άλλοι ύμνοι του Μεγ. Σαββάτου έχουν έντονον τον χαρακτήρα της Αναστάσεως. "Δεύτε λαοί υμνήσωμεν και προσκυνήσωμεν Χριστόν, δοξάζοντες Αυτού την εκ νεκρών Ανάστασιν". "Τω πάθει Σου Χριστέ, παθών ηλευθερώθημεν, και τη Αναστάσει Σου εκ φθοράς ελυτρώθημεν, Κύριε..". Κατά την Θείαν Λειτουργίαν του Μ.Βασιλείου, που τελείται σε συνδυασμό με τον Εσπερινόν του Μ.Σαββάτου, πριν από την ανάγνωση του Ιερού Ευαγγελίου, η Εκκλησία, γεμάτη από πασχαλινή ελπίδα, αναφωνεί : "Ανάστα ο Θεός, κρίνον την γην, ότι Σύ κατακληρονομήσεις εν πάσι τοις έθνεσι". Το Μέγα Σάββατον είναι έντονη η αναμονή της Αναστάσεως. Ο Ιησούς κείται στον Τάφο νεκρός. Αλλά κοιμάται ως λέων, κατά την Προφητεία, γεμάτος δύναμη. Είναι "Η ζωή εν τάφω" και θα αναστηθεί, για να αναστήσει καί όλους εμάς. Αυτή την βεβαιότητα διακηρύττει το Κοινωνικόν της Θ.Λειτουργίας: "Εξηγέρθη ως ο υπνών Κύριος, και Ανέστη σώζων ημάς " .

Η Ανάσταση του Κυρίου αποτελεί αντάξιο επιστέγασμα της επιγείου ζωής Του. Αφού χρησιμοποίησε ακόμη και τον θάνατόν Του, για να κηρύξει μετάνοια και σ' αυτούς που ήσαν στον Άδη, μετά τρεις ημέρες Ανέστη ο Κύριος. Μαζί Του συναναστήθηκε και η Εκκλησία, η οποία έκτοτε ζει και αγκαλιάζει, διά μέσου των αιώνων, όλο και περισσότερο τον κόσμο. Αυτό το κοσμοχαρμόσυνο γεγονός της Αναστάσεως, η Εκκλησία μας το εορτάζει με ιδιαίτερο ενθουσιασμό επί 40 ημέρες, όσες δηλαδή ημέρες εμφανιζόταν ο Κύριος στους Μαθητές Του, μέχρι την Ανάληψή Του. Γράφτηκε ότι "Η εορτή της Αναστάσεως του Χριστού είναι η εορτή των εορτών, το κορύφωμα και το κέντρον ολοκλήρου του εκκλησιαστικού έτους, η μεγάλη εορτή της χαράς, πρός χάριν της οποίας αντηχούν οι πασχάλιοι κώδωνες καθ' όλην την πασχάλιον περίοδον". Ο εορτασμός, τη νύκτα της Αναστάσεως, με τις αναμμένες λαμπάδες, που κρατούν οι πιστοί, και με τους χαρμόσυνους μελωδικούς ύμνους, έχει απαράμιλλον μεγαλείο. Πράγματι, κατά τα λειτουργικά κείμενα της Εκκλησίας μας, αυτή είναι "η κλειτή και αγία ημέρα, η μία των Σαββάτων, η βασιλίς και κυρία, εορτών εορτή και πανήγυρις πανηγύρεων". "Αύτη η ημέρα ήν εποίησεν ο Κύριος αγαλλιασώμεθα και ευφρανθώμεν εν αυτή..".

Ο Κανόνας της Αναστάσεως του Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, που ψάλλεται από τη νύχτα του Πάσχα στους ναούς, περιέχει αναστάσιμους ύμνους, από τους ωραιότερους που υπάρχουν στον κόσμο, και είναι στολισμένοι με τα ευωδέστερα άνθη της βιβλικής και πατερικής φιλολογίας. "Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια· εορταζέτω γουν πάσα κτίσις την έγερσιν Χριστού, εν ή εστερέωται".

Πολύ μας συγκινεί και ο θαυμάσιος ύμνος, ο οποίος επαναλαμβάνει την αρχή του ωραίου Λόγου του Αγ. Γρηγορίου του Ναζιανζηνού στο Άγιο Πάσχα: "Αναστάσεως ημέρα και λαμπρυνθώμεν τη πανηγύρει και αλλήλους περιπτυξώμεθα. Είπωμεν αδελφοί, και τοις μισούσιν ημάς συγχωρήσωμεν πάντα τη Αναστάσει και ούτω βοήσωμεν Χριστός Ανέστη...".

Αυτή η ακατάπαυστη επανάληψη του "Χριστός Ανέστη - Αληθώς Ανέστη", κατά τη νύκτα της Αναστάσεως, την Διακαινήσιμον εβδομάδα, και τις άλλες ημέρες που ακολουθούν, εκφράζει τον ασυγκράτητον ενθουσιασμό των πιστών, για την πλέον ευφρόσυνη εορτή της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Ολόκληρη η περίοδος του Πεντηκοσταρίου τονίζει τη χαρά στις καρδιές των πιστών, οι οποίοι καλούνται να την αισθάνονται όσον το δυνατόν βαθύτερα, και να την κρατούν ως ένα πολύτιμο εφόδιο της ζωής τους, για να αντιμετωπίζουν νικηφόρα κάθε αντιξοότητα που τους παρουσιάζεται. Και όχι μόνον αυτό· ο πιστός, μετέχοντας ολόψυχα στο γεγονός της Αναστάσεως, προγεύεται τη χαρά και της δικής του προσωπικής αναστάσεως, όπως ωραία διατυπώνει την αλήθεια αυτή το τροπάριο της η' Ωδής του Αναστάσιμου Κανόνα: "Χθες συνεθαπτόμην Σοι, Χριστέ, συνεγείρομαι σήμερον αναστάντι Σοι· συνεσταυρούμην Σοι χθες· Αυτός με συνδόξασον, Σωτήρ, εν τη Βασιλεία Σου". Το χειρότερο κακό είναι ο αιώνιος θάνατος. Ο Χριστός μας και από αυτόν τον εχθρόν μας ελευθέρωσε, με την σταυρική Του θυσία και την ένδοξη Ανάστασή Του. Και τον θάνατο του σώματος τον μετέβαλε σε προσωρινόν ύπνο, μέχρι την Δευτέρα Παρουσία Του.

Είναι, λοιπόν, φανερό ότι, για την Ορθόδοξη Εκκλησία, η Ανάσταση του Κυρίου είναι, όχι μόνον η κορυφή του Εκκλησιαστικού Έτους, αλλά και το κέντρο ολόκληρης της εκκλησιαστικής λατρείας και ζωής των πιστών. Όλες οι Ιερές Ακολουθίες, από τη νύκτα της Αναστάσεως μέχρι την Ανάληψη και την Πεντηκοστή, περιλαμβάνονται στο εκκλησιαστικό βιβλίο που επιγράφεται "Πεντηκοστάριον".  

Μετά την Ακολουθία του Αναστάσιμου Όρθρου τελείται η Θεία Λειτουργία του Αγίου Χρυσοστόμου, με έντονο το στοιχείο της αναστάσιμης χαράς.  

Στην αρχή της το "Χριστός Ανέστη..." ψάλλεται δέκα φορές, όπως και στην αρχή του Όρθρου και του Μεγ. Εσπερινού. Οι ψαλμικοί στίχοι που παρεμβάλλονται αντηχούν μηνύματα νίκης και χαράς: "Αναστήτω ο Θεός και διασκορπισθήτωσαν οι εχθροί αυτού..." ..... "Αύτη η ημέρα, ην εποίησεν ο Κύριος· αγαλλιασώμεθα και ευφρανθώμεν εν αυτή". Η ίδια Τάξις ακολουθείται καθ´ όλην την Λαμπροβδομάδα, της οποίας ο εκκλησιαστικός όρος είναι "Διακαινήσιμος Εβδομάς". Και τούτο διότι είναι η εβδομάδα του "καινού Πάσχα", του καινούργιου Πάσχα, του οποίου προτύπωση ήταν το παλαιό πάσχα των Εβραίων, και όλη η εβδομάδα αυτή θεωρείται ως μία μεγάλη ημέρα της Αναστάσεως. Γι αυτό το Τυπικό των Ι. Ακολουθιών όλων των ημερών της πρώτης εβδομάδας του Πάσχα είναι το ίδιο. Η καθημερινή τέλεση της Θ.Λειτουργίας κατά την Διακαινήσιμη εβδομάδα αποσκοπεί στην συχνότερη συμμετοχή των πιστών στην Θεία Κοινωνία.

Β΄Κυριακή του Πάσχα : Κυριακή του Θωμά

Η επόμενη Κυριακή θεωρείται ισάξια του Πάσχα και καλείται Αντίπασχα ή Κυριακή του Θωμά. Όπως μας αναφέρει ο Ευαγγελιστής Ιωάννης (Ιωάν. 20,24-29), ο Απόστολος Θωμάς δέν ήταν παρών όταν ο Ιησούς εμφανίστηκε στους Μαθητές Του, μετά την Ανάστασή Του. Όταν πήγε κοντά τους, όσο και άν εκείνοι τον διαβεβαίωναν ότι ήλθε εδώ ο Κύριος, μας ευλόγησε και μας μίλησε, ο Θωμάς δυσκολευόταν να πιστέψει ότι αναστήθηκε. Για να βεβαιωθεί ήθελε να Τόν ιδεί και ο ίδιος και να Τον ψηλαφήσει με τα δάκτυλά του, όπως και έγινε μία εβδομάδα αργότερα. Και τότε ομολόγησε με συντριβή, για την ολιγοπιστία του, αλλά και χαρά: Σύ είσαι "Ο Κύριός μου και ο Θεός μου" (στίχ.28).

Γ΄Κυριακή του Πάσχα : Των Μυροφόρων

Την Γ´ Κυριακή από του Πάσχα η Εκκλησία μας τιμά τα ιερά εκείνα πρόσωπα, που στάθηκαν με αφοσίωση και παρρησία κοντά στον Πάσχοντα Ιησού μέχρι τέλους, και φρόντισαν να αποδώσουν τις πρέπουσες τιμές στο νεκρό Σώμα του Ιησού. Αυτοί είναι: Ο Ιωσήφ, από την πόλη Αριμαθαία, ο οποίος ήταν μαθητής του Ιησού, αλλά μέχρι τότε κρυβόταν, γιατί ήταν μέλος του Συνεδρίου και φοβώταν τους Ιουδαίους. Όταν όμως είδε νεκρό, πάνω στο σταυρό, το αιματοβαμμένο σώμα του Διδασκάλου του, πήρε το θάρρος να ζητήσει την άδεια από τον Πιλάτο να ενταφιάσει στο δικό του μνήμα τον Σταυρωθέντα. Ο Νικόδημος, άλλος κρυφός μαθητής, ο οποίος έσπευσε να φέρει μείγμα από σμύρνα και αλόη για τον ενταφιασμό του Ιησού, όπως συνήθιζαν οι Ιουδαίοι. Οι πιστές στον Ιησού ευλαβείς γυναίκες, οι οποίες τον ακολουθούσαν και τον διακονούσαν. Αυτές, όχι μόνον στάθηκαν κοντά στον Εσταυρωμένο μέχρι το τέλος, αλλά και όταν είδαν πού ενταφιάσθηκε, ετοίμασαν και τα δικά τους αρώματα, για να εκφράσουν με αυτά την ευγνωμοσύνη και τη λατρεία τους πρός τον θείο Διδάσκαλο. Είναι οι γνωστές, από τα Ιερά Ευαγγέλια, Μυροφόρες. Γι αυτό η μέρα αυτή καλείται "Κυριακή των Μυροφόρων". Οι πιστοί, από το παράδειγμά τους, αντλούμε θάρρος και δύναμη, για να μή δειλιάζουμε ποτέ να εκδηλώνουμε την πίστη μας και την αφοσίωσή μας στον Χριστό.

Δ΄Κυριακή του Πάσχα : Του Παραλύτου

Κατά τις τρεις επόμενες Κυριακές οι Ευαγγελικές περικοπές αναφέρονται σε γεγονότα και Θαύματα τα οποία, όπως και η Ανάσταση, αποδεικνύουν την Θεότητα του Χριστού. Έτσι, η επόμενη, Δ´ Κυριακή από του Πάσχα, είναι αφιερωμένη στη θαυματουργική θεραπεία του παράλυτου της Βηθεσδά (Ιωάν. 5,1-15).

Ε΄Κυριακή του Πάσχα : Της Σαμαρείτιδος

Η Ε' Κυριακή, στην αποκάλυψη του Ιησού στην Σαμαρείτιδα, ότι Αυτός είναι ο Μεσίας, τον οποίον προανήγγειλαν οι Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης (Ιωάν. 4,5-42). 

ΣΤ΄Κυριακή του Πάσχα : Του Τυφλού

Και η ΣΤ´ Κυριακή στην ομολογία της πίστεως του εκ γενετής τυφλού. (Ιωάν. 9,1-38).

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, στο τέλος του Ευαγγελίου του και στην αρχή των Πράξεων των Αποστόλων, περιγράφει την θαυμαστή Ανάληψη του Χριστού στούς ουρανούς, η οποία έγινε σαράντα μέρες μετά την Ανάστασή Του. Το γεγονός αυτό συνδέεται άμεσα με την Ανάσταση του Κυρίου και με την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος στους Μαθητές Του, αφού όπως επεξηγεί το πρώτο από τα ιδιόμελα Στιχηρά του Εσπερινού της Εορτής "Ο Κύριος ανελήφθη εις ουρανούς, ίνα πέμψη τον Παράκλητον τω κόσμω". Η ίδια έννοια υπάρχει και στο Απολυτίκιον της εορτής· "Ανελήφθης εν δόξη, Χριστέ ο Θεός ημών, χαροποιήσας τους Μαθητάς, τη επαγγελία του Αγίου Πνεύματος...". Και τούτο, διότι σαφώς αναγράφεται στις Πράξεις των Αποστόλων (1,4-8) η υπόσχεση που έδωσε ο Κύριος στους Μαθητές Του λίγο πριν αναληφθεί: "Λήψεσθε δύναμιν επελθόντος του Αγίου Πνεύματος εφ´ υμάς...". Η άνοδος του Ιησού Χριστού στους ουρανούς, φέροντας την θεωθείσαν ανθρώπινη φύση και η ενθρόνησή Του στα δεξιά του Θεού Πατέρα, έχουν για τον άνθρωπο ανυπολόγιστη αξία και πολύ βαθειά θεολογική σημασία. Είδαμε ότι ο ορθόδοξος χριστιανός, ενωμένος με τον Ιησού Χριστό διά του Βαπτίσματος, συμμετέχοντας στη θεία λατρεία, μετέχει της μυστικής ζωής του Χριστού. Αυτό συμβαίνει και στο γεγονός της Αναλήψεως του Κυρίου· αφού ο Ιησούς ανέρχεται στους ουρανούς, φέροντας και το ανθρώπινο σώμα Του, με το οποίο κι εμείς είμαστε ενωμένοι, ανυψώνει μαζί Του κι εμάς στους ουρανούς και μας προσάγει στον Θεό Πατέρα.

Οι Θεοφόροι Πατέρες και θεόπνευστοι υμνωδοί διά πολλών μας αναπτύσσουν αυτή την αλήθεια. "Ανέβη ο Θεός εν αλαλαγμώ, Κύριος εν φωνή σάλπιγγος, διά να ανυψώσει την πεσούσαν εικόνα του Αδάμ και διά να αποστείλη το Άγιο Πνεύμα, τον Παράκλητον, να αγιάση τας ψυχάς ημών". (Δοξαστικόν Αποστίχων Εσπερινού Εορτής). Και αλλού : "την πεσούσαν φύσιν ημών συμπαθώς ανύψωσεν", "την καταβάσαν φύσιν του Αδάμ... καινοποιήσας... υπεράνω πάσης αρχής και εξουσίας ανήγαγε". "Επί των ώμων, Χριστέ, την πλανηθείσαν άρας φύσιν, αναληφθείς, τω Θεώ και Πατρί προσήγαγες".

Κατόπιν τούτων, οι Ορθόδοξοι πιστοί καλούνται να αποδεικνύουν με τη ζωή τους ότι συνεζωοποιήθησαν με τον Χριστό, συνηγέρθησαν μαζί Του και βρίσκονται στην πορεία να συγκαθήσουν με τον Ιησού Χριστό στην ουράνια Βασιλεία. Ο Κύριος είχε πει στους Μαθητές Του ότι θα βαφτιστείτε με το Άγιο Πνεύμα σε λίγες ημέρες. Και πράγματι δέκα μέρες αργότερα δέχτηκαν το Αγιο Πνεύμα.

Η μεγάλη αυτή εορτή, της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος επί τους ιερούς Αποστόλους, θεωρείται η γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας. Κατά την ημέραν αυτήν οι Απόστολοι του Κυρίου φωτίστηκαν, και έγιναν ικανοί να διδάσκουν τις αλήθειες του Ευαγγελίου αλάνθαστα. Πριν, συχνά παρανοούσαν τα λόγια του Κυρίου, διότι δέν είχαν ακόμη πάρει το Άγιο Πνεύμα. Ο Κύριος τους το είχε πει· "Όταν έλθη το Πνεύμα της αληθείας, οδηγήσει υμάς εις πάσαν την αλήθειαν" (Ιωάν. 16,13). Από αυτή την ημέρα ελευθερώθηκαν από φοβίες και άλλες ανθρώπινες αδυναμίες. Πριν, ακόμα και ο ενθουσιώδης Πέτρος φοβόταν να πει ότι είναι μαζί με τον Ιησού, και μάλιστα μπροστά σε μια υπηρέτρια! Από τη στιγμή που φωτίστηκε και ενισχύθηκε από το Άγιο Πνεύμα, με καταπληκτικό θάρρος εμφανίζεται μπροστά στα πλήθη των Ιουδαίων της Ιερουσαλήμ, κηρύττει τον Χριστόν με παρρησία και τους τα λέει καθαρά· "Εσείς τον Ιησούν τον θανατώσατε βάζοντας ανθρώπους, που δέν γνωρίζουν το νόμο του Θεού, να τον καρφώσουν στον σταυρό" (Πράξ. 2,23). Και όταν αργότερα τον συνέλαβαν, τον φυλάκισαν και τον οδήγησαν στο Συνέδριο των Ιουδαίων μαζί με τον Ιωάννη, ο Πέτρος γεμάτος από τον φωτισμό του Αγίου Πνεύματος τους είπε: "Εμείς δέν μπορούμε να μη μιλάμε γι αυτά που είδαμε και ακούσαμε" (4,20). Και ο κόσμος, που έβλεπε αυτή την παρρησία, έτρεχε στους Αποστόλους να εξομολογηθούν και να βαπτισθούν, με αποτέλεσμα, πολύ σύντομα να αυξηθούν σε πέντε χιλιάδες οι χριστιανοί των Ιεροσολύμων (4,4). Το Άγιο Πνεύμα όχι μόνον μας φωτίζει και ενδυναμώνει, αλλά και μας καθαρίζει από κάθε αμαρτία και "από πάσης κηλίδος", κατά την έκφραση της ειδικής προσευχής. Και ακόμα μας θερμαίνει και μας γεμίζει με ζήλο, ώστε "τω πνεύματι ζέοντες" να εργαζόμαστε τα έργα του Κυρίου. Τα τρία Πρόσωπα της Αγίας Τριάδος τα πάντα ενεργούν με απόλυτη αρμονία και συνεργασία μεταξύ τους. Κατά μίαν ωραία διατύπωση "ο Πατήρ, δι' Υιού, εν Πνεύματι Αγίω" ενεργεί τα πάντα. Αυτό το βλέπουμε ιδιαίτερα στο αγιαστικό έργο της Αγίας Τριάδος π.χ. Στην ευχή του Αγιασμού του Μυστηρίου του Βαπτίσματος. Παρακαλούμε τον φιλάνθρωπο Πατέρα να στείλει το Άγιο Πνεύμα να αγιάσει το ύδωρ, στο οποίο θα εισέλθει ο βαπτιζόμενος, για να ενωθεί με τον Χριστόν. Το ίδιο γίνεται και στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας. Ο Λειτουργός ικετεύει τον Θεόν Πατέρα : "Κατάπεμψον το Πνεύμα Σου το Άγιον εφ´ ημάς και επί τα προκείμενα Δώρα ταύτα" για να μεταβληθούν σε Άγιο Σώμα και Αίμα του Χριστού. Έτσι το Άγιο Πνεύμα, που λαμβάνει ο πιστός με το Μυστήριο του Αγίου Χρίσματος, αμέσως μετα το Άγιο Βάπτισμα, τον καθοδηγεί, τον φωτίζει, τον αποκαθαίρει από τους μολυσμούς σαρκός και πνεύματος και τον αγιάζει. Αρκεί να μήν αντιτίθεται ο άνθρωπος στο Άγιο Πνεύμα, αλλά συνεχώς να επιδιώκει την παρουσία Του μέσα στην καρδιά του. Γι αυτό ακριβώς όταν αρχίζουμε να προσευχόμαστε ιδιωτικά ή στο ναό, η πρώτη προσευχή μας απευθύνεται στο Άγιο Πνεύμα· "Βασιλεύ ουράνιε Παράκλητε, το Πνεύμα της αληθείας..." και Το παρακαλούμε· "ελθέ και σκήνωσον εν ημίν και καθάρισον ημάς από πάσης κηλίδος και σώσον αγαθέ τας ψυχάς ημών". Η πίστη στο Άγιο Πνεύμα αποτελεί βασικό Δόγμα της Εκκλησίας μας, και περιέχεται στο Σύμβολο της Πίστεως όπως διατυπώθηκε στην Β' Οικουμενική Σύνοδο της Κωνσταντινουπόλεως, το έτος 381. Πιστεύω "Και εις το Πνεύμα το Άγιον, το κύριον, το ζωοποιόν, το εκ του Πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον, το λαλήσαν διά των Προφητών." Το Άγιο Πνεύμα φέρει πλούσια δώρα και δημιουργεί στην ψυχή μας μιά παραδεισένια ατμόσφαιρα, μέσα στην οποία ωριμάζουν οι καρποί που μας χαρίζουν ότι ωραιότερο και καλύτερο μπορεί να νοσταλγήσει ο άνθρωπος. Ο Απόστολος Παύλος καταγράφει ως εξής τους καρπούς του Αγίου Πνέυματος: "αγάπη, χαρά, ειρήνη, μακροθυμία, καλωσύνη, αγαθότητα, πίστη, πραότητα, εγκράτεια" (Γαλ.5,22-23). Ως επισφράγισμα των δωρεών του Αγίου Πνεύματος πρός τα μέλη της Εκκλησίας έρχεται η υιοθεσία, η οποία εξασφαλίζει την αιώνια κληρονομία του Θεού. "Όσοι καθοδηγούνται από το Πνεύμα του Θεού, αυτοί είναι παιδιά του Θεού... Αφού λοιπόν είμαστε παιδιά του Θεού είμαστε και κληρονόμοι. Κληρονόμοι του Θεού, που θα μετάσχουμε μαζί με το Χριστό στη θεϊκή δωρεά" (Ρωμ.8,14-17). Κατόπιν αυτών κατανοούμε γιατί οι άγιοι πατέρες τονίζουν ότι βασική επιδίωξη του χριστιανού πρέπει να είναι η απόκτηση του Αγίου Πνεύματος.

Όλοι οι ύμνοι και τα αγιογραφικά αναγνώσματα της Εορτής αναφέρονται αποκλειστικά στο Άγιο Πνεύμα και στην Αγία Τριάδα. Ενώ είναι Κυριακή, δέν ψάλλονται αναστάσιμα τροπάρια, ούτε αναστάσιμο Ευαγγέλιο στον Όρθρο, όπως τις άλλες Κυριακές. Δίνεται έμφαση στο γεγονός της επιφοιτήσεως του Αγίου Πνεύματος, ως του τρίτου Προσώπου της Αγίας Τριάδος. "Το Πνεύμα το Άγιον φως και ζωή, Πνεύμα σοφίας, Πνεύμα συνέσεως, αγαθόν, ευθές, νοερόν, ηγεμονεύον, καθαίρον τα πταίσματα· Θεός και θεοποιούν, πυρ εκ πυρός προϊόν, λαλούν, ενεργούν, διαιρούν τα χαρίσματα..." (Αίνοι Εορτής).

Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος

Η Εορτή της Πεντηκοστής συνεχίζεται και την επόμενη ημέρα, η οποία καλείται Δευτέρα του Αγίου Πνεύματος. Είναι γνωστή επίσης και ως Δευτέρα της Αγίας Τριάδος. Η εορτή τελειώνει το επόμενο Σάββατο.

Η Κυριακή που ακολουθεί είναι αφιερωμένη στην τιμήν και μνήμην όλων των Αγίων της Εκκλησίας· Αποστόλων, Ιεραρχών, Μαρτύρων, Οσίων, Δικαίων και άλλων, γνωστών και αγνώστων Αγίων, τους οποίους ο Κύριος ετίμησε με το στεφάνι της αγιότητος. Η Εορτή είναι γνωστή ως Κυριακή των Αγίων Πάντων. Η Εορτή αυτή είναι το επιστέγασμα όλων των Δεσποτικών Εορτών, και μάλιστα του Αγίου Πνεύματος. Καταφαίνεται πλέον η επιτυχημένη ολοκλήρωση του έργου της Αγίας Τριάδος, για την σωτηρία του ανθρώπου. Ο εξαγιασμός και η ομοίωσις του ανθρώπου με τον Θεό είναι πλέον εφικτή. Απόδειξη, οι αναρίθμητες στρατιές των Αγίων, όλων των αιώνων, μέχρι σήμερα, κάθε φυλής, κάθε ηλικίας, κάθε κοινωνικής τάξεως, ανδρών και γυναικών.

Με το παράδειγμά τους οι Άγιοι μας προτρέπουν· "Να επιδιώκετε την ειρήνη με όλους· να επιδιώκετε την αγιότητα, χωρίς την οποία κανείς δέν θα αντικρύσει τον Κύριο" (Εβρ.12,14).