Ιερά Μητρόπολις Πισιδίας

Ο ΟΣΙΟΣ ΑΛΥΠΙΟΣ Ο ΚΙΟΝΙΤΗΣ

Ἦταν ἀπὸ τὴν Ἀδριανούπολη τῆς Παφλαγονίας καὶ ἔζησε τὸν 6ο αἰώνα μ.Χ. Ἡ παράδοση ἀναφέρει ὅτι, ὅταν θὰ γεννιόταν ὁ Ἀλύπιος, ἡ μητέρα του εἶδε σὲ ὄνειρο νὰ κρατάει ἕνα λευκὸ ἀρνὶ ποὺ στὰ κέρατά του ἦταν τρεῖς ἀναμμένες λαμπάδες, ποὺ σήμαινε τὶς ἀρετὲς ποὺ θὰ εἶχε τὸ παιδὶ ποὺ θὰ γεννιόταν.
Οἱ γονεῖς του ἔδωσαν στὸν Ἀλύπιο χριστιανικὴ ἀνατροφή, ποὺ στὸ πρόσωπό του ἐπέφερε καρποὺς ἐκατονταπλασίονας. Εἶχε μεγάλη περιουσία, τὴν ὁποία δαπάνησε στοὺς φτωχοὺς καὶ πάσχοντες τῆς περιοχῆς του. Διότι εὐχαρίστησή του ἦταν νὰ ἐκπληρώνει τὸ νόμο τοῦ Θεοῦ, ποὺ προτρέπει τοὺς χριστιανοὺς νὰ εἶναι «συμπαθεῖς, φιλάδελφοι, εὔσπλαχνοι, φιλόφρονες». Δηλαδὴ νὰ συμπαθοῦν καὶ νὰ συμμετέχουν στὶς λύπες τῶν ἀδελφῶν τους, νὰ ἀγαποῦν σὰν ἀδελφοὺς τοὺς συνανθρώπους τους, νὰ ἔχουν πονετικὴ καὶ τρυφερὴ καρδιὰ καὶ νὰ εἶναι περιποιητικοὶ καὶ εὐγενεῖς.

Ὁ Ἀλύπιος, ἀφοῦ ἔμεινε πάμφτωχος, ἀποσύρθηκε στὴν ἔρημο, ὅπου ἔκανε ἀσκητικὴ ζωή. Πληροφορίες ἀναφέρουν ὅτι ἔμεινε πάνω σ’ ἕνα στύλο 50 (κατ’ ἄλλους 53) χρόνια γιὰ λόγους ἄσκησης καὶ κάτω ἀπὸ διάφορες καιρικὲς συνθῆκες. 

 

Ἡ φήμη τῆς ἀρετῆς του ἔφερε κοντὰ στὸν Ἀλύπιο καὶ ἄλλες ψυχές, ποὺ ζητοῦσαν εἰρηνικὸ καταφύγιο. Στοὺς ἀνθρώπους αὐτοὺς ὑπῆρξε φιλόστοργος πνευματικὸς πατέρας, καὶ τοὺς καθοδηγοῦσε μὲ τὶς συμβουλές του καὶ τοὺς στήριζε μὲ τὸ παράδειγμά του.
Πέθανε εἰρηνικὰ τὸ ἔτος 608, ἀφοῦ ἔζησε 100 χρόνια, κατ’ ἄλλους 120. Τελεῖται δὲ ἡ Σύναξις αὐτοῦ ἐν τῇ μονῇ αὐτοῦ τῇ οὔσῃ πλησίον τοῦ Ἱπποδρομίου, κατὰ τὸν Παρισινὸ Κώδικα 1594.

Ἡ Ἁγία κάρρα του φυλάσσεται στήν Ἱερά Μονή Κουτλουμουσίου Ἁγίου Ὄρους ὅπου τήν ἡμέραν της μνήμης του, 26ην Νοεμβρίου τελεῖται πανηγυρικός ἑορτασμός.   



(Βυζαντινό Μουσεῖο Αθηνῶν)
Χρονολογία: 1661
Διαστάσεις (εκ.μ.): 44x29,5  

Επάνω σε κίονα και πίσω από χαμηλό μαρμάρινο κιγκλίδωμα εικονίζεται ο στυλίτης άγιος Αλύπιος ως τη μέση. Φορά κόκκινο μοναχικό ένδυμα και έχει τα χέρια εμπρός στο στήθος, με τις παλάμες προς τα έξω, σε στάση δέησης. Αριστερά είναι στερεωμένος σταυρός, τον οποίο έστησε ο ίδιος, αφού πρώτα κατέστρεψε τον ειδωλολατρικό ταυρολέοντα που έστεκε άλλοτε πάνω στον κίονα. Δεξιά και αριστερά, επάνω σε νεφέλες, προσέρχονται δύο ολόσωμοι άγγελοι με απλωμένες φτερούγες, κρατώντας φύλλα χειρογράφων με χωρία από τη λειτουργία του αγίου, ενώ στη βάση του κίονα στέκεται η μητέρα του. Κρατά κομποσκοίνι, δηλωτικό της προσχώρησής της στο μοναχισμό. Σε δεύτερο επίπεδο, σε τοπίο με ανώμαλο έδαφος και λόφους στο βάθος, εικονίζονται τα δύο μοναστήρια που ίδρυσε ο άγιος κοντά στο στύλο. Στη βάση του κίονα αναγράφονται η χρονολογία α.χ.ξ.α (=1661) και η υπογραφή του ζωγράφου: ΧΕΙΡ ΕΜΜΑΝΟΥΛ ΙΕΡΕΩC ΤΟΥ ΤΖΑΝΕ.

Η παράσταση δεν αποτελεί πρωτότυπη σύνθεση του ζωγράφου Τζάνε. Ο εικονογραφικός τύπος με τον οποίο εικονίζεται εδώ ο άγιος Αλύπιος είναι γνωστός ήδη από τα βυζαντινά χρόνια στην εικονογραφία τού επίσης στυλίτη αγίου Συμεών, σπανίζει όμως στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή ζωγραφική. Ωστόσο, η συγγραφή από τον Τζάνε σχετικής ακολουθίας προς τιμήν του αγίου Αλυπίου φαίνεται ότι ανανέωσε όχι μόνο την εικονογραφία αλλά και τη λατρεία του στυλίτη οσίου.

 

Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΑΛΥΠΙΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ
ΣΗΜΕΡΙΝΟΝ ΙΕΡΟΝ ΚΟΥΤΛΟΥΜΟΥΣΙΑΝΟΝ ΚΕΛΛΙΟΝ
«ΑΓΙΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ»

Η Ιερά Μονή Αλυπίου ευρίσκεται στα περίχωρα των Καρυών, γειτονικά προς την παλαιάν Ιεράν Μονήν Ανάπαυσα. Η αρχική ονομασία της είναι «Μονή του Αλωποῦ». Το όνομα έλαβε πιθανόν από τον ιδρυτή της ο όποιος θα ονομαζόταν Αλωπός. Τον ενδέκατο αιώνα ανθεί στο Βυζάντιο η οικογένεια Αλωποῦ.
Η Μονή ητο αφιερωμένη εις τους Αγ. Αποστόλους Πέτρον και Παύλον και αναφέρεται ή με το όνομα τους, ή με το όνομα των Αγ. Αποστόλων.

Η αρχαιότερη γραπτή μαρτυρία της Μονής Αλωπού είναι η υπογραφή του Ιερομόναχου της Ιερόθεου σε έγγραφο του 1021. Το πρώτο καθαυτό έγγραφο της Μονής Αλωποῦ, που σώζεται μέχρι σήμερα στην Μονή Κουτλουμουσίου, είναι του Ηγουμένου Θεοφάνους του έτους 1257.

Το έτος 1313 για πρώτη φορά η Μονή φέρεται με το όνομα «Μονή του Αλυπίου». Η αλλαγή έγινε επειδή η Μονή Αλυπίου είχε την αγία Κάρα του Οσιου Αλυπίου του Στυλίτου. Το ίδιο έτος, παρεχωρήθη στην Μονή Αλυπίου από τον Πρώτο του Όρους Θεοφάνη η περιοχή της Καλλιάγρας. Ηγούμενος της Αλυπίου ητο τότε ο Ιωσήφ. Το έτος 1322 με χρυσόβουλο του αυτοκράτορα Ανδρόνικου II του Παλαιολόγου επικυροῦται η κατοχή των μετοχιών του Στρυμώνος και της Ιερισσού. Την εποχή εκείνη μεταξύ των ευεργετών της Μ. Αλυπίου συγκαταλέγεται η αυτοκράτειρα Ειρήνη, σύζυγος του Ανδρόνικου II.

Το 1325 με έγγραφο του Πρώτου Ισαάκ προσαρτήθηκε το Κελλίον του «ιχθυοφάγου». Το 1350 ό Πρώτος δίδει στην Μονή Αλυπίου το Κελλίον του «Γομάτου». Το 1375 ο Πρώτος του Όρους Γεράσιμος δίδει στην Μονή Αλυπίου το Κελλίον του Αγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου, ονομαζόμενον του «Ιωνά».

Γενικώς τον 14ον αιώνα η Μονή Άλυπίου βρίσκεται σε μεγάλη ακμή και ο ηγούμενος της Θεοδόσιος έγινε Πρώτος του Αγίου Όρους δύο φορές. Στο τυπικό του 1394 η Μονή Άλυπίου κατέχει την εβδόμη (7η) θέση μεταξύ των εικοσιπέντε Μονών, ενώ η Μονή Κουτλουμουσίου ευρίσκεται στην δεκάτη εβδόμη (17η) θέση.

Τον 15ον αιώνα αρχίζει η παρακμή της Μονής. Τον Μάϊο του 1428 ο Πατριάρχης Κων/λεως Ιωσήφ II εξέδωσε σιγγίλιον, με το οποίον ορίζει την ένωση της Μονής Αλυπίου με την Μονήν Κουτλουμουσίου. Ο Πατριάρχης Ιωσήφ είχε μονάσει στην Μονή Αλυπίου και έγνώριξε προσωπικώς την ακμή της Μονής, όσον αφορᾶ στον αριθμό των μοναχών και των κτημάτων της. Εις το σιγγίλιόν του όμως διαπιστώνει οτι τους τελευταίους χρόνους η Μονή έφθασε «εις εσχάτην απώλειαν
και ερημίαν, ως εις διαρπαγήν και καταπάτημα κεῖσθαι τοις βουλομένοις..... και τελείως κινδυνεῦειν γενέσθαι πεδίον αφανισμού». Επιτρέπει λοιπόν ο Πατριάρχης στους Μονάχους της Μονής Κουτλουμουσίου να μετοικήσουν εις την Μονήν Αλυπίου «και την μεν του Αλυπίου καθολικήν αυτών ποιήσασθαι Μονήν, την δε του Κουτλουμούση μετόχιον» και οί Μοναχοί να ονομάζονται Άλυπιώται, ηγούμενος δε της Μονής να γίνει ο ηγούμενος της Μονής Κουτλουμουσίου Καρπός. "Εγγραφον του ιδίου Πατριάρχου πέντε χρόνια αργότερα (Μάιος 1433) αναφέρει τον" Κάρπον ως ηγούμενον των Μονών Αλυπίου και Κουτλουμουσίου. Φαίνεται λοιπόν ότι πολύ σύντομα (μετά το 1428) τα προβλεπόμενα από το σιγγίλιο του Πατριάρχου Ιωσήφ έπαυσαν να ισχύουν και κυρίαρχος Μονή έγινε η Κουτλουμουσίου.

Ο Πατριάρχης Ιωακείμ ο Α' σε έγγραφο του του 1501 ορίζει επισήμως η Μονή Κουτλουμουσίου να είναι η κυρίαρχος Μονή. Το έγγραφο αυτό σημαίνει την οριστική παύση όσων όριζε το έγγραφό του 1428 και το τέλος της αυτονομίας της Μονής Αλυπίου. Έκτοτε η Μονή Αλυπίου ονομάζεται Κελλίον των Αγίων Αποστόλων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ :
1. PAUL LEMERLE, ACTES DE KUTLUMUS, PARIS 1988, σελ. 15 -19.
2. ΠΑΝ. Κ. ΧΡΗΣΤΟΥ : ΤΟ ΑΠΟΝ ΟΡΟΣ, ΑΘΗΝΑΙ 1987,σελ. 56 και 95.

 

Το κελλί των Αγ. Αποστόλων στο Άγιο Όρος